مرمت‌های غیر اصولی آثار تاریخی

     همان گونه که شاهد هستیم ایراد اساسی در بناهای تاریخی که در دوره های مختلف تحت برنامه مرمت قرار گرفته با بند کشی سیمان با روش‌های مختلف است (سیمان سیاه- سفید- مخلوط سیمان و خاک سنگ ).

این امر نیز با توجه به خاصیت مویینگی آجر و مصالح بنایی در انتقال رطوبت به صورت صعودی از سطوح مرطوب به سمت بالا و به دنبال یافت راه تبادل حرارتی و رطوبتی مصالح بهترین نقطه فاصله بین سطوح است که با ملات‌‌های چسبنده غیر عایق به هم متصل شده اند این نقطه اولین سطح ممکنه طلاقی دیوار با فضای باز ایجاد می شود.

این نقطه ممکن است از اولین فضای قابل رویت سطح زمین و یا اینکه بعد از سطوحی که عموما الحاقی و مانع دفع رطوبت باشد و یا اینکه فضایی باشد که توسط عوامل مخل و الحاقی در بنا ایجاد شده باشد که این عامل در تجزیه و فرسایش آجر و شالوده بنا تأثیر فراوانی دارد.

غالبا این عامل فرسایش در بناهای بازسازی شده غیر فنی به دلیل استفاده مفرط از ملات و اندود سیمان و پوشش‌های سنگی و عایق به وضوح مشخص است که این امر در بناهای تاریخی واجد شرایط هم مشخص است.

چرا که در دوره های متوالی احیای و مرمت‌های اضطراری به دلیل عدم وجود کارشناس و استاد کار متخصص و دیدگاه مرمتی منجر به بازسازی غیر فنی بنا شده که بعد از طی یک مدت کوتاه شاهد ضایعات جدی تری در بنا می شویم که این ضایعات به دلیل افزایش صعودی رطوبت منجر به تخریب بدنه ها – جداره ها- تزیینات و سطوح باارزش بنا و شالوده اصلی بنا می شود.

این امر وقتی نمایان می گردد که شاهد متلاشی شدن بنا و چاره اندیشی و احیای آن به طور عملی ارائه می شود.

اولین گام طرح احیاء بنا زدودن اندودهای سیمانی و بندهای میانی بنا در دستور کار قرار می گیرد.

لذا یک نهاد مرمتگر بنا بر اساس الگوهای ارائه شده طرح مرمت اقدام به زدودن لایه ها و بندهای زائد مورد نظر می نماید که این امر همانا با ضربات پی در پی تیشه و چکش به بدنه ها و نیز جداره ها و متلاشی نمودن و لبه خود آجرها می گردد.

در این زمان نیز نهاد مرمت گر قصد احیاء بنا را داشته اما خود با دست کارشناسانه اقدام به صدمه جدی بنا می کند.

اما چاره چیست؟

1-قبل از آغاز هر گونه عملیات مرمتی بنا باید کاملا شناخته شده و مطالعات آسیب شناسی به طور کارشناسی صورت پذیرد.

2-در بناهایی که مرمت های غیر اصولی صورت پذیرفته نسبت به حذف اقدامات مربوطه اقدام کرده که این امر جزء رعایت موارد ذیل امکان پذیر نخواهد بود:

الف: استفاده از مطالعات دقیق آسیب شناسی
ب: استفاده از استاد کاران با تجربه و آشنا به امر مرمت ابنیه تاریخی
ج: اجرای کار به روش روزمزدی

اما چرا در پی انجام و یا پیش بینی این تدابیر عملا جای سئوال باقی می ماند که مجددا آجرهای اصلی بنا دچار صدمات و آسیب دیدگی جدی بر اثر لایه برداری و برداشت بندهای زائد بنا می شود.

پاسخ را در این همه تکنولوژی و انباشت تجربه ها در کجا باید جستجو کرد.

باید در بین کارشناسان با تجربه استاد کاران و نهادهای تخصصی مرمتی و یا اجرای عملیات به روش آزمون و خطا جستجو کرد و یا با به کار گیری ابزار و تکنولوژی همراه با تجربیات و علم روز اقدام کرد.

کارشناس حفاظت از ابنیه سازمان میراث فرهنگی همدان  

استان گیلان

  پیشینه تاریخی گیلان به زمان مهاجرت قوم آریایی از طریق این استان به ایران، هند و اروپا می رسد. مورخین یونانی با همه تعصب خود به دلاوریهای گیلکها اشاره کرده اند. زبان گیلکی از شاخه های زبان پهلوی است که با تصرفات بسیار به صورت کنونی در آمده است.
  گیلان یکی از استانهای شمالی ایران است که 14711 کیلومتر مربع وسعت دارد. رشته کوههای البرز همانند دیواری در غرب و جنوب گیلان کشیده شده است؛ به همین سبب، آب و هوای گیلان معتدل و سرما به ندرت از 1- درجه پایینتر می رود.  

گیلان مرطوبترین ناحیه کشور است و سالانه بیش از 2000 میلیمتر باران دارد. بخش وسیع گیلان جلگه ای و مابقی کوهستانی است. بیش از 40 رودخانه در گیلان جاری است که مهمترین آنها سفیدرود است. گیلان منطقه ای کشاورزی است که مهمترین محصولات آن عبارتند از برنج، چای، زیتون، مرکبات، ابریشم، شیر، گوشت، مرغ، ماهی،خاویار، مربا و انواع شیرینی و کلوچه.
گیلان یکی از زیباترین مناطق ایران است که هرساله پذیرای میلیونها نفر توریست داخلی و خارجی است. جنگلهای زیبا و ییلاقات مصفای کوهستانهای غرب و شرق گیلان ( تالش، ماسوله و البرز ) ، سواحل زیبای دریای خزر ( بزرگترین دریاچه جهان ) ، مرداب بین المللی انزلی که از ویژگیهای منحصر به فرد گیلان است و دهها مرکز تاریخی، مذهبی و تفریحی شاهد انبوهی از جمعیت بازدیدکننده در تمام فصول سالند. 
 

رشت  

مجتمع رفاهی- تفریحی جفرود : در 23 کیلومتری جاده انزلی به رشت در منطقه زیبا کنار قرار دارد. این پارک جنگلی در ساحل دریا دارای تاسیسات مختلف تفریحی شامل پلاژ ، مرکز طرح شنا با امکانات نجات غریق و کمکهای اولیه ، اسکله قایقرانی و... است.
سایر دیدنیها : موزه ، مقبره میرزا کوچک خان جنگلی ، امامزاده هاشم و خواهر امام و دانای علی ، شهرک تفریحی- مسکونی گلسار، باغ محتشم، شهر بازی شادی ، پارک سبزه میدان رشت ، استخر عینک ، پارک جنگلی سروان ، چشمه اب شور ، چشمه طالم سنگر، پارک ملت ، عمارت کلاه فرنگی واقع در پارک قدس رشت ، عمارت شهر داری رشت (1316 هجری شمسی) ، عمارت پستخانه ، خانه ابریشمی ، موزه رشت  

هشتپر 

پارک جنگلی گیسوم : در منطقه دیناچال در 53 کیلومتری مسیر انزلی به تالش واقع است.این مجتمع تفریحی، چشم انداز کوه و جنگل و دریا را با هم دارد. در این مرکز 32 پلاژ مجهز ، فروشگاه ، طرح شنا و... وجود دارد.
منطقه باستانی آق اولر، قلعه سلسال، قریه لیسار، مسجد سفید، مناطق ییلاقی سوباتلن ، جاده جنگلی- کوهستانی اسالم به خلخال، کوهستانهای جنگلی، میدان رستم و رخش ، قلعه لیسار معروف به دژ سلسال(صلصال) ، کاخ قشلاقی نصراله خان سردار مجد (عمیدالسلطنه) ، کاخ ییلاقی نصراله خان سردار مجد (عمید السلطنه)و خرابه های اتشکده (مربوط به دوران مادها) و بقایای مردعلی بیل ، حمام قدیمی آق اولر ، بقعه شاد میلرزان مدفن یکی از عارفان بزرگ قرن هشتم هجری به نام محمود شاه دینوری ، بقعه اقا سید احمد تال تربه از نوادگان امام موسی کاظم (ع)
ماسال : منطقه جنگلی تاسکوه ، سور کوم ، اری دول ، شالما، چسلی، مناطق ییلاقی ، خشکه دریا ، بقعه شالما
رضوانشهر : پارک جنگلی دکتر درستکار ، آبشار و سیادار ، خرابه های قدیمی گسکر واقع در منطقه هفت دغنان دار سرا ، گورستان باستانی در میمنه رو و وسکه ، مسجد اسپیه مزگت یا سفید مسجد ، در خانه ، گیله سرا ، میر محله ماسال ، وردم ، قلعه کول، مشهد میر زا ، سنگ بست ، خندیله پشت 
 

آستارا   

بازار ساحلی وسایل روسی ، مجتمع طرح دریا ، مرداب استیل ، باغ عباس آباد ، منطقه سر سبز حیران ، آبگرم کوته کومه ، طرح ساحلی صدف، بهشت کاکتوسان ، باغ چای ، آبگرم علی داشی ، :مرقد مطهر امام زاده سید قاسم (س) و امام زاده سید ابراهیم (س) ، بقعه شیخ تاج الدین محمود خیری ، بقعه پیر قطب الدین. 
 

 آستانه

پارک جنگلی و طرح دریای کیاشهر ، مقبره آقا سید جلال الدین اشرف برادر گرامی امام رضا (ع)، آرامگاه استاد معین، پل سفید ، پارک جنگلی ، تالاب بندر کیا شهر ، منطقه حفاظت شده بوجاق بندر کیا شهر که زیست گاه پرندگان مهاجر می باشد ، پل خشتی نیا کو.
 

لاهیجان 

 شیطان کوه و آبشار آن، گنجینه چای ایران ، بقعه شیخ زاهد گیلانی و چهار اولیا ، حمام گلشن تالاب میر کلایه ، بام سبز لاهیجان ، استخر زیبای لاهیجان ، بقعه چهار پادشاه ، مسجد جامع به سال 893 هجری قمری به دستور سلطان محمد کیا در کنار آتشکده قدیمی ساخته شد ، مقبره شیخ تاج الدین ابراهیم ملقب به شیخ زاهد گیلانی ، پل خشتی لاهیجان ، موزه چای ، مقبره کاشف السلطنه شاهزاده میرزا معروف به کاشف السلطنه که کشت چای را در ایران مرسوم کرد. 
 

صومعه سرا  

 بازار هفتگی، مناره آجری و پل خشتی ، غار نارنج پره تینان که در داخل آن حوضچه ای از آب وجود دارد ، تالاب هند خاله ، تالاب سیاه درویشان ، تالاب نرگستان ، مزار بی بی فاطمه ، بقعه پیر ولی خان (محمود خوارزمی) ، مناره اجری گسکر ، پل خشتی پرد سر 
 

فومن   

قلعه رودخان ، شهرک تاریخی ماسوله : آبشار ماسوله رود خان با ارتفاع بیش از 20 متر ، رود خانه سیاورود ، پارک ماسوله ، آبشار لار چشمه ،غاربوز خانه که که معروف به غاریخکون می باشد ، رود خانه پلنگ ور ، چشمه اب معدنی زمزمه ماسوله آبشار خرم بو ، بقعه متبرکه سبز قبا از نوادگان امام موسی بن جعفر (ع) ، قصر سلسله جادو ، امامزاده ابراهیم شفت ، سیاه فرگی شفت ، امام زاده ابراهیم و امام زاده اسحاق شفت ، تالاب خطیب گوراب و کهنه گوراب ، پارک تفریحی جنگلها و مراتع سبز ، غار نوشه واقع در 4 کیلو متری روستای سعید اباد که اثار زندگی انسان های اولیه در ان وجود دارد ، قلعه رود خان یا قلعه حسامی، مجسمه آناهیتا و مجسمه شکار بانان ، قصر سلسله جادو 
 

رودسر 

سواحل چابکسر و کلاچای ، پل خشتی، سفیداب، روستای سرولات چابکسر، چشمه آب معدنی سجیران، منطقه ییلاقی اشکورات رحیم آباد، منطقه جواهر دشت ،مسجد جامع تمیجان وقبور سادات مرعشی ، گنبد پیر ، پل اجری تمیجان ، قلعه بند بن
املش : تالاب زر بیجار ، مناطق زیبا و ییلاقی و باغات چای ، غار لیاروی در روستای لیلا روی بلور دکان ، بقاع متبرکه سرتربت مدفن چهارتن از سلاطین کیانی ، میل امام برج تاریخی.  

لنگرود

 مجتمع ساحلی چمخاله ، پل خشتی، مسجد جامع، منطقه کوهپایه ای لیلا کوه - شهر کومله
تالاب کیا کلایه و پارک تفریحی فجر ،خانه منجم باشی ، خانه دریا بیگی ، قلعه دز بن.
 

رودبار  

تپه های باستانی مارلیک ، گردکول، گلشنی و پنج تپه ، قلعه کوه، کاروانسرای شاه عباسی ، سد منجیل ، آتشفشان دلفک یا درفک یا دال فک (به معنی اشیانه عقاب) ، درخت سروهر زویل منجیل با قدمت بیش از هزار سال و ارتفاع 80 متر ، سوسن چلچراغ یا سوسن سفید در کوههای عمارلوی رودبار (روستای داماش) ، چشمه های اب معدنی سنگ رود ، چشمه کلشتر منجیل ، چشمه آب گرم ماستخور ، چشمه لویه، شاه شهیدان عمار لو محل دفن دو تن از فرزندان شهید عبد اله بن زید بن علی بن الحسین (ع) ، پل خشتی لوشان. 
 

سیاهکل  

 کوه درفک یا دلفک با غارهای یخی ، مناطق زیبا و دیدنی دیلمان واسپیلی ، چشمه اب معدنی لاریخانی ، ابشار لونک ، تی تی کاروانسرا ، مناطق باستانی قلعه کوتی کوه بس و حسنی محله ، قلعه کوتل شاه در روستای کلدمسرا ، برج دیده بانی روستای گرماور ، حمام قدیمی دیلمان. 
 

 جاذبه های فرهنگی استان گیلان : 

 1. آئین های ازدواج ، مراسم ماه محرم ، نوروز.
2. بازیها و ورزشهای محلی مانند بند بازی ، کشتی گیله مردی ، مسابقات اسب سواری زنان.
3. غذاهای محلی و بومی مانند باقالاقاتق ، میرزاقاسمی ، فسنجان محلی با گوشت مرغابی یا خودکا ، پلو کباب به همراه باقلای خشک خیسانده شده وپیاز واشپل خام (خاویار شورشده ماهی سفید) ، مرغ ترش ، ششانداز ، انار اویج ، ترش کباب.
4. موسیقی سنتی گیلان که در نقاط مختلف گیلان چه از نظر تنوع و آاوازها وچه از لحاظ خصوصیات ملودی ریتم از سبک های مختلفی پیروی میکند.
5. پوشش مردم گیلان نیز همانند سایر جاذبه های ان در نقاط مختلف استان متفاوت است.
 

 صنایع دستی استان گیلان : 

صنایع دستی گیلان بسیار متنوعند که مشهورترین آنها عبارتند از : صنایع چوبی ، تزیینی و دکوراسیون، جاجیم ، قلابدوزی، چاروق ( کفش ) ، گلیم بافی ، نازک کاری و خراطی چوب ، تولیدات دستبافت پشمی ، قالیبافی ، مینیاتور و معرق ، چاروق ( چموش ) ، سفال و سرامیک ، قلابدوزی ، مروارید بافی ، عروسک کاموایی ، بامو بافی ، تکه دوزی ، چادر شب بافی ، حصیر بافی ، شالبافی ، نمدبافی ، مجسمه سازی ، گلسازی ، مکرومه بافی.
منبع: iran-tourism.ir

استان خوزستان

سرزمین خوزستان با مساحتی حدود ۶۳ هزار و ۶۳۴ کیلومتر مربع با آثار بسیار وسیعی در زمینه‌های تاریخی، تمدن، فرهنگ، هنر، صنعت و جاذبه‌های طبیعی می‌تواند به خوبی عطش سلیقه و ذائقه هر گردشگری را فرو نشاند.

گردشگری امروزه یکی از منابع درآمدزایی کشورها به شمار می‌رود. هر چند در ایران به گردشگری به چشم صنعت نگریسته نمی‌شود با این همه شناسایی و اطلاع از نقاط گردشگری استانی چون خوزستان خالی از لطف نیست، شاید شما نوروز امسال مهمان مناطق گردشگری خوزستان باشید. سرزمین خوزستان با مساحتی حدود ۶۳ هزار و ۶۳۴ کیلومتر مربع با آثار بسیار وسیعی در زمینه‌های تاریخی، تمدن، فرهنگ، هنر، صنعت و جاذبه‌های طبیعی می‌تواند به خوبی عطش سلیقه و ذائقه هر گردشگری را فرو نشاند.
آثار تمدن بشری در حاشیه‌های دز و کرخه، آثار تاریخی شهرنشینی در شوش و چغازنبیل، آثار صنایع بزرگ انرژی در سرچشمه‌های کارون و دز، جلوه‌های طبیعی حیرت انگیز در اراضی دامنه‌های زاگرس آثار و نشانه‌های سلحشوری در دوران دفاع مقدس همه و همه قادرند سال‌ها مقصد گردشگران بسیار داخلی و خارجی قرار گیرند.
آمارها از منابع مختلف حاکی از حضور سالانه بیش از ۴ میلیون نفر گردشگر مسافر به خوزستان است که با توجه به شرایط خاص آب و هوایی، عمده سفرهای در فصل بهار به ویژه ایام تعطیلات فروردین ماه صورت می‌گیرد. 
 

فرقی نمی‌کند با ماشین شخصی، اتوبوس یا قطار باشید، به هر حال مهم‌ترین مبدأ ورودی به خوزستان در مسیر سراسری کشور، شهرستان اندیمشک است. سدهای دز و کرخه در این منطقه با ایجاد دریاچه‌های طبیعی، جلوه‌هایی بی‌نظیر را به نمایش می‌گذارند. طبق یک آمارگیری فقط در نوروز سال ۸۳ بیش از ۲۰۰ هزار نفر از سدهای دز و کرخه و مناظر طبیعی آنها دیدن کردند. کاروانسرای قلعه زره متعلق به دوره صفوی امامزاده شاهچراغ منسوب به نزدیکان امام کاظم در دشت لاله پارک ساحلی از دیگر جلوه‌های دیدنی این شهر است.
 

دزفول یکی از شهرهای خوزستان در حدود ۳۵ کیلومتری اندیمشک است. بقایای شهر باستانی جندی شاپور و اولین دانشگاه جهان به همین نام متعلق به دوره ساسانی در ۱۰ کیلومتری دزفول از مکان‌های تاریخی دیدنی محسوب می‌شود. پل دزفول پل جهان است که هنوز تردد بر آن جریان دارد. آبشار شوی که به گفته شاهدان بلندترین و زیباترین آبشار کشور است با ارتفاع بیش از ۸۰ متر و پهنای ۵۰ متر در ۱۰۰ کیلومتری دزفول در بخش سردشت از جذابیت‌های طبیعی گردشگری این شهر تاریخی به شمار می‌آید. 
 

به یاد ماندنی‌ترین و معروفترین اثر تاریخی باستانی کشور و شاید جهان موسوم به چغازنبیل و معبد زیگورات متعلق به ۳۲۰۰ سال پیش که سالانه هزاران توریست و باستان شناس خارجی را به سوی خود فرا می‌خواند از لحاظ مساحت زمانی یک ساعت با دزفول فاصله دارد.
کاخ آپادانای هخامنشی، کاخ اردشیر ساسانی، آرامگاه دانیال نبی، قلعه شوش و رودخانه شاوور از دیگر جذابیت‌های کهن‌‌ترین شهر جهان است که در طول تاریخی بارها مورد هجوم واقع شده است. 
 

در ۶۰،‌۷۰ کیلومتری شوش شهری است که به سبب موقعیت جغرافیایی و اقلیمی بهتر، شوشتر نامیده می‌شود. مسجد جامع، قلعه سلماس، پل بند شادروان که از ۱۸ قرن پیش تاکنون سنگینی‌ترین طغیان‌های رود عظیم کارون را تحمل کرده است.
آسیاب‌های باستانی سیکا و مجموعه آبشارهای شوشتر که در فهرست آثار ملی و بین‌المللی یونسکو ثبت شده همه و همه گواه دیدنی بودن این شهر کوچک است. 
 

مسجد سلیمان در ۱۱۰ کیلومتری شوشتر نخستین شهر نفتی منطقه است و با اکتشاف نفت در سال ۱۲۸۷ در این شهر، تحول عظیمی در اقتصاد خاورمیانه پدید آمد. ساختمانهای زیبای این شرکت، مبعد برنشانده (قدیمی‌ترین عبادتگاه روباز ایرانی)، آبشارهای بابا روز بهان، دشت شیرین بهار و دریاچه سد شهید عباسپور از مناظر دیدنی این شهر محروم است.
پیمودن جاده کوهستانی مسجد سلیمان- ایذه سخت است، اما خالی از لطف نیست. سرزمینی که بختیاری‌ها آن را خاک بختیاری می‌نامند، قلمروی‌است از دامنه‌های زاگرس، پوشیده از کوه‌های مرتفع، ‌رودخانه‌های پر آب، دره‌های تنگ و دشت‌های حاصلخیز و جنگل‌های بلوط و چنار نقش‌های کول فرج و اشکفت سلمان از بناهای عظیم تاریخی با جاذبه‌های طبیعی است که چشم هر بیننده‌ای از مشاهده شکوه و عظمت آنها به وجد می‌آید. 
 

سلطان ابراهیم منطقه‌ای پوشیده از مراتع سرسبز و کوهستانی که دسترسی به آن از طریق رودخانه کارون به وسیله قایق امکان‌پذیر است و بنای آرامگاه امام زاده سلطان ابراهیم است که نزد مردم بختیاری از تقدس احترام خاصی برخوردار است. سالانه هزاران نفر ضمن بهره معنوی از این آرامگاه از مناظر دلفریب و بکر سواحل کارون و آبشارهای فراوان منطقه بهره‌مند می‌شوند.
در جنوب ایذه، باغملک واقع است، با چندین منطقه گردشگری ثبت شده که سازمان میراث فرهنگی در حال ایجاد امکانات و سایت‌های تفریحی و گردشگری است.
مناطق گردشگری مال آقا با وجود رودخانه ابوالعباس و رباط حضرت سلیمان در حاشیه رودخانه مذکور و ۳ کیلومتری مال آقا و امامزاه عبدالله در کوه منگشت سالانه هزاران نفر را از زیبایی‌های طبیعی خودبهره‌مند می‌کند. ترافیک سنگین خودروها از جاده‌های تنگ و باریک منتهی به این مناطق به ویژه در بهار و تابستان بیانگر جاذبه‌های طبیعی و لطافت خاص هوای منطقه حتی در اوج گرمای تابستان است. 
 

تالاب بین‌المللی شادگان مهم‌ترین جاذبه طبیعی این شهرستان جنوبی خوزستان است که ویژگی منحصر به فرد پوشش گیاهی آن موجب جلب هزاران پرنده مهاجر از شمال اروپا، کانادا و سیبری به این منطقه می‌شود. در شرح اهمیت تالاب از لحاظ اکولوژیکی، زیست محیطی و معیشت مردم منطقه و جذابیت‌های طبیعی آن همین بس که حیات مردم شادگان و روستاهای اطراف کاملاً به این اکوسیستم وابسته است. 
 

علاوه بر آن سالانه هزاران گردشگر و محقق علوم زیست محیطی از جذابیت‌های بصری و مواهب علمی این تالاب بهره می‌گیرند، در سال‌های قبل از لحاظ رتبه بندی ثبت شده در یونسکو، تالاب شادگان رتبه پنجم جهانی را داشت، اما به دلیل ورود فاضلاب‌های صنعتی و کشاورزی و برهم خوردن اکوسیستم طبیعی منطقه مرتبه بین‌المللی آن به رده بیست و دوم تنزل یافته است.
از شادگان تا خاطره انگیزترین شهر ایران ۴۵ دقیقه بیشتر راه نیست.اگر چه نام آبادان با یاد دفاع مقدس عجین شده، اما این شهر علاوه بر نشانه‌های سلحشوری و جنگ، جاذبه‌های دیگری نیز دارد. پالایشگاه آبادان که در سال ۱۹۴۵ میلادی بزرگترین پالایشگاه جهان معرفی شد. اروند رود با ساحل زیبا و غروب دل انگیزش با ۱۷۵ کیلومتر طول و لنج‌هایی که گردشگران را تا جایی که مقررات بین‌المللی اجازه می‌دهد به گردش بر پهنه آبهای اروند می‌برند، کلیسای ارامنه، و گورستان آمریکایی‌ها، شاهد مدعای استعدادهای گردشگری آبادان است. 
 

غالباً هر کجا نام آبادان است، بلا فاصله پس از آن خرمشهر به میان می‌آید انکار نام این دو شهر در کنار هم معنا پیدا می‌کند شاید به جرأت بتوان مهم‌ترین جاذبه گردشگری خرمشهر را مسجد جامع آن نام برد، با قدمتی ۱۲۰ ساله بنای قصر فیلیه در کنار اروند رود، زیارتگاه سید غریب در جزیره مینو، پل ارتباطی آبادان خرمشهر از دیگر آثار دیدنی این شهر جنگ‌زده است. جاذبه‌های گردشگری جنگ در خرمشهر سالانه میلیونها عاشق حسینی را در مناطق عملیاتی و یادمان‌های دفاع مقدس به ویژه شلمچه به سوی خود فرا می‌خواند. 
 

مرکز خوزستان، شهر ناصری که از سال ۱۳۰۴ به فرمان رضا شاه پهلوی به اهواز تغییر نام یافت در فاصله ۱۳۰ کیلومتری خرمشهر واقع است. شهری که از دیرباز کشتیرانی و تجارت و بازرگانی آن از رونق فراوان برخوردار بوده و امروز اگر چه کشتیرانی در کارون به علت وضعیت فعلی آن امکان‌پذیر نیست، اما جاده‌های ساحلی زیبا با پهنای فراوان چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند.
اهواز، شهر کارون و نخل، معروف به شهر شب به علت گرمای زیاد هوا در ۹ ماه از سال عملاً رودخانه کارون و سواحل آن در شب هنگام از شور و هیجان بیشتری برخوردار است به گونه‌ای که شبهای کارون در بین مردم یادآور خاطرات شیرین فراوانی است. وجود پلهای بر رودخانه کارون در این شهر یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد محسوب می‌شود.
پل سیاه اولین پل اهواز که در سال‌های ۱۳۰۶ ساخته شد. پل سفید، نماد شهر اهواز در سال ۱۳۱۵ توسط یک شرکت سوئیسی با شیوه معماری اروپا احداث شد، این پل چهارمین پل معلق جهان است. پل سوم در سال ۱۳۴۶، پل چهارم در سال ۱۳۵۰، پل پنجم ۱۳۷۴، پل ششم ۱۳۸۵، (در آستانه بهره‌برداری) پل هفتم ۱۳۷۹ و پل هشتم نیز که در مرحله ساخت قرار دارد.
بنای معین التجار در جوار رودخانه کارون، منزل ماپار با تزئینات خاص دوران پهلوی، آرامگاه علی بن مهزیار اهوازی در کنار ساحل کارون و مجاور پل هفتم از جمله جاذبه‌های توریستی این کلان شهر به شمار می‌روند. 
 

بزرگترین زیستگاه پرندگان در خاورمیانه در شهرستان دشت آزادگان واقع در غرب اهواز جایی است که به علت وسعت زیاد آن را هور العظیم می‌نامند. ۱۵۰ هزار هکتار آن در خاک ایران و ۳۵۰ هزار هکتار دیگر در خاک عراق واقع است.
در طول فصل زمستان و اوایل بهار حضور دسته دسته پرندگان مهاجر که در میان آنها گونه‌های نادر و در معرض انقراض کم نیستند، واقعاً جاذبه‌ای طبیعی است مناظر زیبایی که بدین سان خلق می‌شود از دید دوستداران طبیعت پنهان نمی‌ماند.
آرامگاه شهدای هویزه و مزار شهید دکتر چمران در روستای دهلاویه مهم ترین جاذبه‌های گردشگری جنگ در این دیار عشق و ایثار است. 
 

دیگر شهرهای خوزستان نظیر امیدیه، ماهشهر، هندیجان، بندر امام خمینی و بهبهان نیز جاذبه‌های فراوانی هستند. به طور کلی خوزستان با این همه جاذبه گردشگری و تفرجی فراوان در تک تک شهرها که در این گزارش فقط به گونه‌ای از آنها اشاره شد هنوز ناشناخته است.
از این دیدگاه که بسیاری از جاذبه‌های طبیعی و گردشگری آن را حتی هنوز مردم استان نمی‌شناسند از سوی امکانات لازم برای حضور گردشگران در این محوطه‌ها و مناطق گردشگری طبیعی و تاریخی نیز بسیار محدود است. عمده بازدیدها به فصل بهار و ایام نوروز با حضور کاروان‌های راهیان نور و مسافران به مکان‌های عملیایت جنگی و یادمان‌های شهدای دفاع مقدس محدود می‌شود. اما از سال جاری با تصویب سه منطقه نمونه گردشگری در سفر استانی دولت و تخصیص مبالغ اعتباری بدین منظور آینده‌ای روشن برای گردشگران خوزستان را نوید می‌دهد. آینده‌ای که امیدواریم همزمان کفاف مشاهده نتایج آن را بدهد. 

منبع: iran-tourism.ir

جاذبه های استان مرکزی

  استان مرکزی، جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بسیاری دارد؛ اما به گفته‌ی مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری این استان، یا کسی آن‌ها را نمی‌شناسد یا کسانی نمی‌خواهند، ما این زیبایی‌ها را به مردم معرفی کنیم که شاید منظور محمدحسین فراهانی از این افراد،‌ دوست‌داران طبیعت و محیط زیست باشد که هر بار به‌خاطر دست بردن در اماکن طبیعی در هر جای کشور برای جذب گردشگر بیش‌تر و به‌دنبال آن تخریب محیط زیست، آهنگ اعتراض سرمی‌دهند.

  استان مرکزی دارای پناهگاه‌ها و زیستگاه‌های حیات وحش بسیاری است. براساس اعلام اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی، 333 گونه‌ی جانوری در این مناطق زیست می‌کنند. از این میان، تالاب میقان یکی از جلوه‌های اکوتوریسمی استان مرکزی به‌شمار می‌آید که هر سال پذیرای پرندگان مهاجر داخلی و خارجی مانند مرغابی سانان، فلامینگو،‌ غاز وحشی، حواصیل، چکاوک، کاکایی، آنقوت سرخرمایی و درنای خاکستری است.

 تالاب فصلی میقان در واقع میان دشتی شبیه کویر قرار دارد و وسعت آن، 5400 کیلومترمربع است. مسؤولان محیط زیست استان معتقدند، این تالاب با توجه به این‌که اکنون زیستگاه بسیاری از پرندگان کشور و پرندگان مهاجر است،‌ امکان ثبت در کنوانسیون رامسر را دارد و به‌نظر قرار است، تلاش‌هایی را برای ثبت این تالاب انجام دهند.

  اما اکنون همه‌ی سهم این تالاب از محافظت، فقط مجوز منطقه‌ی شکار ممنوع است و دیگر هیچ حریم محافظتی ندارد و هیچ نگهبانی در منطقه دیده نمی‌شود. اگرچه گفته می‌شود، محیط بان‌ها در تالاب حضور دارند. راه دسترسی هم برای مردم به این تالاب آزاد است و تورها به‌راحتی می‌توانند به این منطقه وارد شوند.

  این تالاب آخرین حلقه‌ی اکولوژیک حوزه آبریز دشت اراک به‌شمار می‌آید و ایجاد کارخانه‌ی املاح معدنی (سولفات سدیم) در نزدیکی آن و احتمال ورود فاضلاب این کارخانه به داخل تالاب، عامل تهدیدکننده ای برای آن به‌شمار می‌آید که شاید کار ثبت آن را سخت‌تر کند. البته مسؤولان محیط زیست منطقه تأکید دارند که فاضلاب کارخانه پیش از ورود به تالاب تصفیه می‌شود.

 امیر انصاری - معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی - درباره‌ی تلاش‌های صورت‌گرفته برای ثبت این تالاب در کنوانسیون رامسر، به خبرنگار ایسنا ‌گفت: برای این کار باید استانداردهای مثبت رعایت شوند. فاضلاب کارخانه‌ی املاح معدنی تصفیه می‌شود، اما تصفیه‌ی آب فاضلاب شهری مشکل این تالاب است که باید برای آن اقداماتی صورت گیرد.

مجتبی رضوانی - ‌معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان مرکزی - نیز درباره‌ی این‌که آیا قرار نیست، برای حفاظت بیش‌تر از این منطقه‌ی اکوتوریستی فعالیت این کارخانه متوقف شود؟ به خبرنگار ایسنا گفت: سند مالکیت این کارخانه‌ی املاح معدنی پیش از انقلاب صادر شده است و اداره‌های حفاظت محیط زیست و میراث فرهنگی و گردشگری استان برای این موضوع نمی‌توانند کاری انجام دهند تا وقتی که سند این کارخانه باطل شود. البته وجود این کارخانه هم نیاز منطقه است؛ اما محدوده‌های جلوتر در تالاب در اختیار اداره‌ی منابع طبیعی استان و روستایی‌های منطقه است و برای بهبود شرایط این تالاب در این محدوده‌ها، برنامه‌هایی در نظر گرفته شده است.

  رضوانی ادامه داد: قرار است، این منطقه با محوریت پرنده‌نگری و گردشگری مسؤولانه با رعایت الگوهای توسعه‌ی گردشگری روستایی و با استفاده از ظرفیت‌های بومی منطقه تعریف شود.

او تأکید کرد که قرار نیست در این منطقه، اقامتگاهی ایجاد شود و از اقامتگاه‌های روستایی برای پذیرایی از گردشگران استفاده می‌شود.

  در سال 1384، جمعی از دوست‌داران طبیعت و محیط زیست کمیته‌ای را به نام «میقان سبزاندیشان» تشکیل دادند تا برای کاهش سرعت تغییرات مخرب در این تالاب تلاش کنند و بر تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها تأثیر بگذارند.

  از نظر این کمیته، علاوه بر ورود سرریزهای فاضلاب‌های خانگی و صنعتی اراک، احداث سد در حوزه‌ی آب‌ریز تالاب روی رودهای ورودی و رعایت نکردن حق آبه تالاب، برداشت غیراصولی مواد معدنی توسط کارخانه‌ی املاح معدنی، رسوب‌گذاری در تالاب بر اثر جابه‌جایی خاک و معدن‌کاوی توسط کارخانه‌ی املاح معدنی، احداث جاده و راه‌های دسترسی توسط کارخانه‌ی املاح معدنی در قلب تالاب که در عمل، تالاب را به دو قسمت تقسیم کرده است، تغییر وضعیت اکوسیستم و از بین رفتن امنیت منطقه برای حضور پرندگان، شکار و صید بی‌رویه و غیرمجاز، چرای بی‌رویه‌ی دام و نداشتن مدیریت جامع و یکپارچه در منطقه از عوامل تهدیدکننده‌ی تالاب میقان است.

 هم‌چنین این کمیته برای حیات تالاب، پیوستن منطقه به کنوانسیون رامسر برای حفاظت از تالاب، مدیریت یکپارچه روی منطقه، بررسی و تعریف حق آبه تالاب برای حفظ حیات آن و رعایت ملاحظات زیست‌محیطی در بهره‌برداری صنعتی از منطقه را توصیه کرده است.

  وجود جاده در میان تالاب میقان که شاید اکنون راه دسترسی به این تالاب و تماشای پرندگان از فاصله‌ی نزدیک‌تر را فراهم کرده، در واقع، آسیبی برای محیط زیست منطقه بوده است.

  انصاری درباره‌ی این جاده به خبرنگار ایسنا، ‌گفت: جاده‌ی میان تالاب میقان که آن را به چند بخش تقسیم کرده، به کارخانه‌ی املاح معدنی متعلق است که البته اکنون ساخت آن را متوقف کرده‌اند.

   در هر صورت، تالاب میقان منطقه‌ای جذاب برای اکوتورها و پرنده‌نگر‌های داخلی و خارجی است؛ اما قطعا تبدیل کردن آن به محصول گردشگری، رعایت ضوابط و استانداردهایی را هم می‌طلبد تا به تخریب بیش‌تر آن منجر نشود. به واقع، الگوهای بین‌المللی بسیاری برای تبدیل تالاب میقان به محصولی گردشگری وجود دارند که با در نظر گرفتن آن‌ها می‌توان محصولی جذاب را برای حوزه‌ی گردشگری طبیعت با حفظ محیط زیست منطقه و رعایت استانداردهای جهانی داشت.

 از تالاب میقان و پرنده‌های مهاجر آن که بگذریم، چال نخجیر به‌عنوان دومین غار زیبای ایران و یکی دیگر از ظرفیت‌های اکوتوریستی استان مرکزی برای گردشگران علاقه‌مند به طبیعت جلوه‌گری می‌کند. غاری که به گفته‌ی مدیر پروژه‌ی گردشگری آن، هر ساعت 100 نفر بازدیدکننده دارد و در نوروز این جمعیت در هر ساعت تا 150 نفر قابل افزایش است.

  چال نخجیر از جمله غارهایی است که در زمان ساخت‌وساز فضای داخلی آن و بخصوص باز کردن دهانه‌ای که فقط طول و عرض آن 50 و 20 سانتی‌متر بود، فریاد دوست‌داران طبیعت و محیط زیست و غارنوردها را درآورد. دهانه‌ی کنونی این غار که 70میلیون سال قدمت دارد، دست‌ساز است و طراحی آن نیز چندان با کوه‌های اطراف و داخل غار تناسبی ندارد.

  غار نخجیر در هشت کیلومتری شرق شهر دلیجان و سه کیلومتری جاده‌ی آسفالته‌ی دلیجان ـ نراق و در دامنه‌ی کوهی کم‌ارتفاعی قرار دارد. چال نخجیر از سال 1381 به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری واگذار و در سال 1384 توسط شورای عالی حفاظت محیط زیست به‌عنوان اثر طبیعی ملی ثبت شد.

  مسؤولانی که اکنون پروژه‌ی گردشگری نخجیر را در دست دارند، می‌خواهند در بهره‌برداری از آن، الگوهای زیست‌محیطی را رعایت کنند تا به‌عنوان اثری طبیعی که زمانی با تخریب بسیار مواجه شد، کم‌تر دچار آسیب شود.

  شاید برای یک گردشگر عادی، چال نخجیر با وجود کف‌سازی‌ها، پله‌کشی‌ها و نورپردازی‌های سبز،‌ آبی، صورتی، زرد و سفید، غاری جذاب، راحت و دل‌نشین باشد؛ اما با توجه به بی‌نظیر بودن شرایط غارهایی مانند نخجیر، شاید توجه به استانداردهای بین‌المللی در فضاسازی داخلی و حتا خارجی غارها به ماندگاری بیش‌تر این آثار باارزش طبیعی که تاریخی بسیار طولانی‌تر از آثار تاریخی کشور دارند، کمک کند.

  تقریبا 1200 متر از ورودی این غار کف‌سازی شده است و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تصمیم دارد، 400 متر دیگر را هم کف‌سازی کند تا مسیر برای رفت و آمد مردم آماده شود. البته تمام قسمت‌های این غار برای بازدید مردم باز نیست و برخی قسمت‌های حساس و آسیب‌پذیر از دسترسی دور هستند که این، اقدامی قابل توجه است.

  اسماعیلی ـ‌ مدیر پروژه‌ی گردشگری نخجیر ـ‌ درباره‌ی کف‌سازی این غار به خبرنگار ایسنا گفت: برای این کف‌سازی چاره نبود. با این حال، به محل عبور کابل، لوله و سیم‌ها بسیار توجه شده است تا آسیبی وارد نشود، به‌طوری که بازدیدکنندگان متوجه آن‌ها نمی‌شوند. البته گاهی مجبور شده‌ایم، آن‌ها را از رو کار کنیم.

  وی افزود: این کف‌سازی از سوی مهندسان ناظر پروژه تأیید شده است و اکنون هیچ کف‌سازی و ساخت و ساز دیگری در داخل غار انجام نمی‌شود.

  نکته‌ی جالب دیگر این غار، قانونی است که به‌تازگی اجرا می‌شود. هنگام ورود به غار هیچ وسیله‌ای از جمله مواد خوراکی، دوربین و حتا کیف دستی بانوان نباید همراه بازدیدکننده باشد.

  مدیر پروژه‌ی گردشگری نخجیر نیز چند بار تأکید کرد که به هیچ عنوان اجازه‌ی ورود این وسایل به غار داده نمی‌شود، چون در صورت ورود این وسایل به داخل غار، احتمال آسیب‌ها افزایش می‌یابد.

  با این حال، اسماعیلی گفت: با وجود این کنترل‌ها و راهنماهای داخل غار، در تعطیلات نوروز روزانه سه تا چهار کیسه زباله از داخل چال نخجیر خارج می‌کردیم. بنابراین حدود یک‌ماه است که ورود هر نوع وسیله به داخل غار ممنوع شده است، چون می‌خواهیم حفاظت در حد عالی باشد.

  او درباره‌ی نورهای به کار رفته و احتمال آسیب رسیدن به بلورهای این غار از این طریق نیز اظهار کرد: نورهای استفاده‌شده از طیف سرد است و کم‌تر آسیب وارد می‌کند؛ اما نورهایی مانند فلاش عکاسی تخریب این بلورها را پنج تا شش برابر سریع‌تر می‌کند.

در مسیر بازدید از غار، یادگارنویسی‌های کم‌رنگ و اثر اسپری‌های رنگ را روی برخی بلورها که در واقع جاذبه‌ی این غار زنده هستند، می‌توان دید که اسماعیلی در این‌باره معتقد است: این تخریب‌ها به پیش از سال 1381، یعنی پیش از واگذاری این مجموعه‌ی طبیعی به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تعلق دارد. البته این آثار به‌دنبال رشد بلورهای این غار زنده در طول زمان کم‌رنگ‌تر می‌شوند و از بین می‌روند.

  با وجود این‌که مسؤولان پروژه تأکید دارند، برای حفاظت از این غار بسیار تلاش می‌شود، اما گاهی نشان یادگارنویسی جدیدی را روی بلورهایی که تقریبا زنده‌اند، می‌توان یافت. همچنین حتا با وجود راهنما در داخل غار، برخی در کندن تکه‌ای از بلورها که رشد یک سانتی‌متر از آن‌ها 300 سال طول می‌کشد، اصرار فراوان دارند.

  این رفتارها نه‌تنها از نظر گردشگران و غارنوردان حرفه‌یی عجیب است، بلکه مدیران پروژه‌ی گردشگری و راهنماها را که تمام روز در غار حضور دارند و می‌خواهند از این پدیده‌ی ارزشمند حفاظت کنند، مأیوس می‌کند.

  مدیر پروژه‌ی گردشگری چال نخجیر گفت: معمولا برای هر 25 نفر که دو ساعت یک‌بار به غار وارد می‌شوند، 18 راهنما وجود دارد و این تعداد برای مناسبت‌هایی مانند نوروز تا 40 نفر افزایش می‌یابد. گاهی نیز مجبوریم برای کنترل بیش‌تر بازدیدکنندگان، از نیروی انتظامی در داخل غار استفاده کنیم.

اسماعیلی با اشاره به فرهنگ و برخورد عموم بازدیدکنندگان چال نخجیر، بیان کرد: متأسفانه در فرهنگ‌سازی اصلی و لذت بردن از زیبایی‌های چنین پدیده‌هایی مشکل داریم. گاهی افرادی هستند که از سر بی‌کاری برای بازدید به این غار می‌آیند و ما مجبوریم نیروی انتظامی را همراه آن‌ها به داخل غار بفرستیم.

در مسیر رفت و آمد بازدیدکنندگان و حتا روی بلورهای قدیمی، تکه بلورهای جداشده و مرده‌ای دیده می‌شود که گاهی گردشگران به امید داشتن تحفه‌ای از این غار بدون آن‌که آسیبی وارد کنند، این تکه بلورهای خردشده را از غار خارج می‌کنند. درحالی‌که به گفته‌ی اسماعیلی، همه‌ی این بلورهای مرده و جداشده قابل رشد هستند، چون غار نخجیر زنده و همواره در حال تغییر است.

او توضیح داد: بلورها در صورتی که فضای داخل غار مرطوب باشد، 300 سال طول می‌کشد تا یک سانتی‌متر رشد کند؛ اما در صورت خشک بودن این فضا، رشد آن‌ها از 300 تا سه‌هزار سال طول می‌کشد. بنابراین اگر هر فردی تکه‌ای از این بلورها را جدا و خارج کند، غار نخجیر تا هفت هشت سال دیگر نابود می‌شود.

  چال نخجیر قرار است، دهنه‌ی دیگری هم داشته باشد که اکنون به‌دلیل آسیب ناشی از جریان هوا به بلورهای داخل غار، این دهنه بسته شده است. البته از نظر دوست‌داران محیط زیست استان مرکزی، نباید کاری که برای دهنه‌ی ورودی غار و تغییر اندازه‌ی آن برای جذب گردشگر بیش‌تر انجام شد، دوباره تکرار شود، چون این اقدام آسیب بزرگ‌تری را وارد می‌کند.

اسماعیلی در این‌باره گفت: باز کردن دهانه‌ی دوم غار، بلورها را خشک و تخریب می‌کند و برای آن باید چاره‌ای اندیشید که در حال مشاوره با پیمانکار پروژه هستیم.

غار نخجیر به‌جز مسیر اصلی که محل عبور بازدیدکنندگان از آن است، چهار فرعی دیگر با تالارهایی به نام عروس، سفره‌ی عروس، بال فرشته، کله اسبی، چهل‌چراغ، ماکارونی و فوتبالیست دارد. البته در طول مسیر، اشکال بسیار جالبی را از بلورها و پایه‌ی بلورها که شبیه حیواناتی مانند تمساح، کرگدن،‌ بچه‌فیل و لاک‌پشت هستند، می‌توان مشاهده کرد؛ اما نکته‌ی قابل توجه، چشم و دهانی است که با ذغال روی سر لاک‌پشت کشیده‌اند. گفته می‌شود، این هم از ذوق پیمانکار پروژه‌ی فضاسازی داخل غار نخجیر سرچشمه گرفته است. همچنین از دیگر سلیقه‌های پیمانکار می‌توان به فرو کردن دو میخ بزرگ داخل یکی از پایه‌های بلورها اشاره کرد.

البته به گفته‌ی مدیر پروژه‌ی گردشگری چال نخجیر، پیمانکار فعالیت‌هایی را برای محافظت از این بلورها در صورت تخریب و ایجاد شکاف در آن‌ها انجام می‌دهد. اسماعیلی محافظت از بلورها دربرابر تخریب‌های طبیعی و غیرطبیعی را یکی از اقدامات محافظتی پیمانکار دانست و گفت: اگر شکاف بلورها با جوش طبیعی که از پدیده‌های این غار است، ترمیم نشود، پیمانکار از روش نیلینگ استفاده می‌کند تا بلورها ماندگار بمانند؛ اما اگر این روش هم مفید نبود، پیمانکار آن سنگ بلوری را جدا می‌کند تا از دسترس مردم و تخریب بیش‌تر در امان بماند و جای خالی برخی بلورها را با دقت بیش‌تر می‌توان در این غار دید.

چال نخجیر که گفته می‌شود شبیه نای انسان با هزاران فرعی است،‌ غاری سه طبقه به‌شمار می‌آید که دو طبقه از آن با ایجاد مسیرها و پله‌هایی که گاهی تعداد آن‌ها به 47 پله می‌رسد، برای بازدید گردشگران آماده شده است. طبقه‌ی زیرین این غار 61 متر پایین‌تر از سطح طبقه‌ی دوم غار است و دریاچه‌ای چندهزار مترمربعی دارد که به گفته‌ی اسماعیلی قرار است، سال آینده این طبقه برای قایق‌رانی آماده شود.

مدیر پروژه‌ی گردشگری غار نخجیر اظهار داشت: مدیران امید دارند، با این سرمایه‌گذاری‌ها و تبلیغ بیش‌تر، چال نخجیر را به غار نخست کشور تبدیل کنند.

محمدحسین فراهانی ـ مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری استان مرکزی ـ نیز پس از بازدید جمعی از خبرنگاران از این غار، گفت: چال نخجیر که چهارده پانزده سال مردم از دیدن آن به‌عنوان پدیده‌ای منحصربه‌فرد محروم بودند و در مدت سه‌ماه آماده شده است، باید از سوی رسانه‌ها بیش‌تر معرفی شود.

او ادامه داد: تمام نیت ما در اجرای پروژه‌ی گردشگری غار نخجیر، لذت بردن مردم است. البته در این پروژه به آسیب‌ها و اکوسیستم غار نیز توجه داریم؛ ولی عده‌ای حاضر نیستند ما زیبایی‌های این غار را به مردم معرفی کنیم، در حالی که برای آماده کردن این غار زحمت بسیاری کشیده شده است؛ اما برخی همه‌ی زیبایی‌های آن را رها کرده‌اند و فقط به آسیب‌های آن می‌پردازند.

فراهانی در ادامه‌ی سخنان خود، به دیگر جاذبه‌های استان مرکزی اشاره کرد و یادآور شد: برای ثبت غار نخجیر، مسجدجامع ساوه و معجزه‌ی ساروق فراهان، یعنی پیرمردی که یک‌شبه حافظ قرآن شد، در یونسکو اقدام می‌کنیم.

او هم‌چنین توجه گردشگران را به دیگر جاذبه‌های استان مرکزی جلب کرد و افزود: این استان زادگاه بسیاری از اندیشمندان مانند امام راحل بوده است؛ اما بسیاری از این جاذبه‌ها محروم واقع شده‌اند و باید تلاش کرد، با معرفی این جذابیت‌ها، گردشگران بسیاری را جذب کرد.

یکی دیگر از جذابیت‌های این استان، شهرستان خمین است که در 65 کیلومتری اراک واقع شده است و خانه‌ی کودکی‌های امام خمینی (ره) در آن قرار دارد. این خانه‌ی 200 ساله که در مناسبت‌هایی مانند تعطیلات نوروزی 250هزار بازدیدکننده دارد، توسط پدربزرگ امام خمینی (ره)، سیداحمد به مبلغ 100 تومان خریده شده بود. بنای این خانه، چهارهزار و 336 مترمربع مساحت دارد و دارای بخش‌هایی مانند اندرونی، بیرونی و مدرسه‌ی طلاب است.

به گفته‌ی مجتبی رضوانی ـ معاون گردشگری استان مرکزی ـ این خانه به‌عنوان منزل پدری امام خمینی (ره) به خانواده‌ی امام راحل تعلق دارد. البته قسمتی از آن، حوزه‌ی طلاب خمین و بخشی نیز اندرونی و بیرونی است که مدیریت آن با دفتر نشر آثار و افکار امام راحل است.

خانه‌ی دوران کودکی امام خمینی (ره) اکنون درحال مرمت است؛ اما در این شرایط هم بازدیدکننده دارد. رضوانی درباره‌ی مرمت این بنا، گفت: این مرمت با اعتبار و نظارت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری انجام و امسال مرمت بخش اصلی آن تمام می‌شود.

دیوارهای این خانه هم که به‌تازگی رنگ کاه‌گِل گرفته‌اند و روی تمام آن‌ها تابلوی «لطفا یادگاری ننویسید» نصب شده است، مانند تمام آثار فرهنگی، تاریخی و طبیعی کشور به دست خط‌های متفاوتی از اثر زغال، گچ و تیغ مزین شده‌اند. این دست‌خط‌ها حتا در قسمت‌هایی که پیمانکار هنوز درحال مرمت است هم دیده می‌شود و تا بیرون خانه و در قدیمی آن ادامه دارد.

استان مرکزی به‌دلیل وجود کارخانه‌های صنعتی و ماشین‌سازی، بیش‌تر جلوه‌ای صنعتی دارد و شاید گردشگران به قابلیت‌های گردشگری این استان کم‌تر پی برده باشند؛ اما استان مرکزی فرای غار نخجیر، خانه‌ی امام (ره) و تالاب میقان، جاذبه‌های دیگری مانند شهر زیرزمینی ذلف‌آباد، بازار تاریخی اراک، قلعه‌ی مستوفی‌الممالک، باغ‌های گل و آب گرم محلات را نیز دارد و زادگاه مشاهیری مانند امیرکبیر، قائم‌مقام فراهانی، پروفسور حسابی و مصطفی چمران است که شاید با ظرفیت‌سازی بیش‌تر و بهتر بتوان این استان را به‌عنوان یک محصول گردشگری در مرکز ایران تعریف کرد.

iran-tourism.ir

استان کرمان

  استان کرمان در جنوب شرقی ایران واقع شده و از شمال بااستان‌های خراسان و یزد، از جنوب با استان هرمزگان، از شرق با سیستان و بلوچستان و از غرب با استان فارس همسایه است.

مساحت این استان در حدود 175069 کیلومتر مربع و پس از استان خراسان دومین استان پهناور کشور می‌باشد که در حدود 11 درصد از خاک ایران را در بر گرفته است.
  این استان یکی از مرتفع ترین استانهای کشور و شهرستان بافت آن با 2250 متر ارتفاع از سطح دریا مرتفع ترین شهرستان استان می‌باشد. ارتفاعات این استان از رشته کوه‌های مرکزی ایران چین خوردگی‌های آتشفشانی آذربایجان شروع می‌شود و تا بلوچستان امتداد دارد و دنباله آن چندین بار در فلات مرکزی به وسیله حوزه‌های پست داخلی و کویر قطع می‌شود.
  رشته کوه‌های مرکزی در این منطقه دشت‌های وسیع استان را از یکدیگر جدا می‌سازند. این کوه‌ها به طور کلی 2 رشته عمده هستند که از شمال غربی به جنوب شرقی کشیده شده‌اند و مهم ترین آن رشته کوه‌های بشاگرد کوهبنان است.
  این رشته کوه‌ها دنباله کوه‌های جندق و بیابانک هستند که تا کرمان و بم گسترش یافته‌اند. رشته دوم کوه‌هایی هستند که از یزد تا کرمان و چال جازموریان کشیده شده‌اند و به موازات رشته اول امتداد دارند. سابقه سکونت و استقرار انسان در سرزمین کرمان به هزاره چهارم قبل از میلاد می‌رسد.
  این منطقه یکی از قدیمی ترین نواحی ایران به شمار می‌رود و در گذر زمان، گنجینه‌های فرهنگی تاریخی گرانبهایی در آن پدید آمده که نمایانگر روند تاریخی و حیات اقتصادی، اجتماعی آن است. 

 

ویژگی‌های فرهنگی: 

استان کرمان محل سکونت مردمی با عقاید متنوع دینی و مذهبی است که عمدتاً تحت تاثیر فضای فرهنگی اسلامی و ایرانی شکل گرفته است.علاوه برمسلمانان شیعه، پیروان زرتشت، فرقه شیخیه، اهل حق و. . . . نیز در محدوده استان زندگی می‌کنند که هر کدام از آنها آیین و مراسم مذهبی و دینی خاصی دارند.
  به طور کلی فرهنگ منطقه کرمان بر بنیاد دو عامل شکل گرفته است. از یکسو زیستگاه طبیعی و اقلیمی خاص و از سوی دیگر تاریخ سخت و پر جنگ و جدال آن. این جدال دایمی با طبیعت کویری منطقه و دور افتادگی جغرافیایی، سالیان متمادی ادامه داشته و به قناعت و صبوری مردم منطقه منجر گردیده است. 
 

فرهنگ زرتشتی:
در حال حاضر نزدیک دو هزار زرتشتی در کرمان زندگی می‌کنند. این اقلیت مذهبی دارای آیین‌ها و مراسمی هستند که از اعتقادات دینی آنها سرچشمه می‌گیرد و اجرای بعضی از مراسم آنها در تمام جامعه کرمان به چشم می‌خورد. آیین‌هایی مثل جشن سده و جشن مهرگان از جمله آنها می‌باشد. 
 

اعیاد مذهبی
مراسم جشن‌های مذهبی مسلمانان از قبیل عید قربان، عید فطر،. . . . با شکوه تمام در سراسر استان برگزار می‌شوند. برگزاری مراسم مذهبی این اعیاد در روستاها و در میان عشایر استان رونق ویژه‌ای بر خوردار است و در مناطق شهری نیز به ویژه در میان خانواده‌هایی که عقاید عمیق مذهبی دارند به نحو برجسته‌ای برگزار می‌شود.
 

جشن سده:
جشن سده از آیین‌های زایش و رویش است که هم در میان عشایر کرمان و هم کشاورزان و باغداران، زمستانی به پایان می‌رسد و بهار آغاز می‌شود، برگزار می‌گردد.
سده به معنی آتش کشنده و آتش شعله بلند است و نام روز دهم بهمن است. آتش و اجاق کانون آغازین حیات است بقایای آتش، نشانه دوام نسل خانواده است. بقای آتش، نشانه دوام نسل و خانواده است.
آیین سده در میان عشایر بافت و سیرجان "سده سوزی چوپانی" خوانده می‌شود. زرتشتیان کرمان پنجاه روز پیش از جشن نوروز در گبر محله باغچه بوداغ آباد این مراسم را برگزار می‌کنند.
 

جشن مهرگان:  

در اوستا روایت است که مهر همان ایزد مهر است که در روز آغازین زمستان زاده شده است و میترا نام دارد. در ایران باستان این جشن را میترا کانا می‌نامند، که بعدها به مهرگان تبدیل شد.
از طرفی آیین مهر پرستی که روزی جهان را در بر گرفته بود بر دین زرتشت اثر گذاشته و در سده‌های بعد به جشن مهرگان تبدیل شده است. روایت دیگر آن است که مهر همان مهر خورشید، نور و گرمی، مهربانی و محبت و فروز مینویی و عهد و پیمان می‌باشد و نیز چیرگی شاه فریدون پیشدادی بر ضحاک تازی است.
  در این روز در بسیاری از مکان‌ها بازار بر پا می‌شود و مردم شادی می‌کنند. در تقویم اوستا جشن مهرگان برابر 16 مهر است اما چون در تقویم کشوری شش ماه از سال 31 روز است، بنابر این جشن شش روز جلوتر و روز دهم مهر خواهد بود.
  از مراسم دیگر ایزد مهر، مراسم قوچ اندازون است، در آیین مهر قوچ، نماد مهر است. قوچ یا پازن را در گله میش و نر می‌اندازند. نخست آن را بارنگ‌های سرخ و سبز به طرز دل انگیزی می‌آرایند و بر پشت آنها نقوش مختلفی از جمله نقش چهارخال یا چهار سوی چلیپا برای دفع چشم زخم و گزند رنگ آمیزی می‌کنند و سپس طلب فراوانی و باروری قربانی می‌کنند.
 

زیارت پنج تن یا جشن سر سال نوروز: 

این مراسم همه ساله از آغاز سال نو به مدت سه روز در اطراف آرامگاه یا زیارتگاه پنج ‌تن در مهناباد در خاک رودبار جیرفت برگزار می‌شود و همزمان با آن بزرگترین بازار سالانه منطقه نیز تشکیل می‌شود.در این هنگام مهناباد به صورت بازاری در می‌آیند که از سادوئید تا منوجان و از فاریاب تا دلگان بلوچستان برای شرکت در بزرگترین اجتماع روستایی عشایری منطقه گرد آمده‌اند.
 

پته دوزی:  

پته دوزی خاص زنان است. نقشه‌های پته از نقشه قالی مایه گرفته و با بوته، جقه و گلبرگ‌هایی همراه است پته دوزی به عنوان یک سرگرمی و ذوق شخصی و هم به منظور تامین قسمتی از مخارج زندگی به صورت یک حرفه خانگی در آمده است. 
 

قالی بافی:  

قالی کرمان از قدیم به عنوان نفیس ترین و ظریف ترین قالی ایران و دنیا شهرت داشته که در سال‌های اخیر تا حدودی از اهمیت و کیفیت آن کاسته شده است. کرمان پشم بسیار مرغوبی برای قالی بافی دارد. نوع آن شبیه پشم خراسان است و از پشم کرمانشاه قدری سبک‌تر و ظریف‌تر می‌باشد. همچنین چربی پشم کرمان بیش از چربی پشمی است که در نواحی شمال به دست می‌آید.
  دو شهر بم و رفسنجان مراکز اصلی تهیه پشم کرمان به شمار می‌آیند. شهرت قالی کرمان به در آمیزی رنگ و طرح آن است. طرح و رنگ قالی کرمان یکی از نفیس ترین، زیبا ترین و خوش سبک ترین بافته‌های جهان به شمار می‌آید.
  علاوه بر قالی، قالیچه، گلیم، جاجیم و دیگر صنایع دستبافت که جزء‌ سوغاتی‌های این منطقه محسوب می‌شود، پسته کرمان و رفسنجان و سایر شهرهای استان به عنوان اصلی‌ترین سوغاتی آن است که نه تنها شهرت ملی، بلکه از شهرت جهانی نیز برخوردار هستند.

منبع: iran-tourism.ir