صنایع دستی به آن گروه از صنایع اطلاق میشود که عمدتا با استفاده از مواد اولیه بومی تهیه شده ونشان دهنده ویژگیها و میراث هنری و سنتی مردم ایران است و تمام یا قسمتی از مراحل تولید آن با دست انجام میشود و در آن ذوق هنری وخلاقیت فکری صنعتگر تجلی یافته باشد.
صنایع دستی به عنوان "یک هنر صنعت " که ریشه در آداب ،رسوم وسنتهای مردم ایران زمین دارد همواره طی قرون متمادی برای اکثریت مردم خاصه روستائیان و عشایر منبع کار و درآمد بوده و از نظر اقتصادی دارای جایگاه بسیار خوبی بوده است .
وسعت سرزمین ،تنوع اقلیمی، اعتقاد به دین و باورهای دینی و در کنار آنها ذوق و سلیقه بالای ایرانیان باعث شده است که در جای جای این کشور متمدن بتوان به آسانی نشانه هایی از صنایع دستی یافت.
از گذشته های بسیار دور صنعتگران سخت کوش وبا ذوق ایران کوشیده اند تا با تولید انواع صنایع دستی همچون زیراندازهای قالی وگلیم ونیز آثاری همچون افزارهای فلزی و زیور آلات، اندیشه وافکار ، خلاقیت و در نهایت ایمان خود به خالق هستی و اعتقاد خویش به فرهنگ بومی را در قالب این محصولات زیبا به جهانیان بیان داشته وتحسین آنها را برانگیزند .
در عصری که عصر تکنولوژی نامیده میشود چرا ما از صنایع دستی سخن به میان می آوریم؟اصولا" در بررسی اولیه طرحها وفعالیت های اقتصادی توجیه فنی واقتصادی از نکات مهمی است که مورد توجه کارشناسان میباشد. صنایع دستی بدلیل فراوانی مواد اولیه ،ارزانی،دسترسی آسان به آن عدم نیاز به سرمایه گذاری بالا ،نداشتن آلایندگی زیست محیطی ،ارزش افزوده بالا میتواند بهترین گزینه در جهت رفع بیکاری وایجاد اشتغال باشد .
به اعتقاد کارشناسان امروزه اشتغالزایی برای یک نفر در صنعت پتروشیمی نیازمند سرمایه گذاری شش میلیارد تومانی است در حالی که در صنایع دستی با یک هزارم این رقم میتوان برای یک نفر اشتغال ایجاد کرد.بدلیل ارتباط تنگاتنگ صنایع دستی با صنعت توریسم ،توجه به این بخش میتواند برای جلب و جذب گردشگران به کشور سودمند باشد . استقبال گردشگران داخلی و خارجی برای خرید یکی از آثار هنری یا صنایع دستی هر شهر یا استان نشان میدهد قابلیت بهرهبرداری اقتصادی از صنایع دستی کشورمان یکی از اصلی ترین مزایای پرداختن به صنعت گردشگری و تقویت آن است .
با توجه به مزیت های اشاره شده نقش صنایع دستی در توسعه کشور شامل
بالا بردن سطح اشتغال با هزینه های بسیار کم،ازدیاد درآمد سرانه ملی ،جذب گردشگران خارجی و توسعه صنعت توریسم ،ارز آوری مناسب بواسطه صنعت توریسم
و تاثیر در توسعه صادرات کالاهای غیر نفتی می شود.همچنین صنایع دستی به دلیل بار فرهنگی قوی میتواند بعنوان سفیر فرهنگی کشور عمل کند و ابزاری برای گفتگوی تمدنها باشد.
صنایع دستی در زمره صنایع کوچک و زود بازده نیز به شمار میرود و در برنامه های سوم وچهارم توسعه نیز بر اهمیت آن تاکید شده است با این همه این" هنر –صنعت" همچنان از رسیدن به جایگاه خویش باز مانده است و متاسفانه برنامه ریزان اقتصادی کمترین توجه را به اقتصادی بودن هنرهای سنتی و صنایع دستی دارند که گاهی نسبت به این حوزه دچار فراموشی شده و آن را ازیاد برده اند.
شناخت ما از صنایع دستی و هنرهای سنتی و مزایای ویژه فرهنگی و اقتصادی آنها بسیار کم است بطوری که همین عدم شناخت موجب باز ماندن ما از حضور در بازارهای رقابتی و اقتصادی شده است . توسعه این صنعت نیازمند بر نامه ریزی کلانی است تا صنعتگران این عرصه به شغل دیگری روی نیاورند.
مادامی که ما این میراث ملی و گرانبها با این همه مزیت در اختیار داریم میطلبد که مسئولان از طرق مختلفی همچون توجه به صنایع دستی در برنامهریزیهای اقتصادی،برداشتن موانع و مشکلات ،تقویت تعاونیها و بخش خصوصی،ایجاد کانونهای صنایع دستی در سطح دانشگاهها ، افزایش اعتبارات آموزشی ،بیمه صنعتگران ،بازاریابی وحتی استفاده کاربردی از تولیدات در محل کار ومنزل به تقویت آن بپردازند وبرای نجات هنرهای سنتی و صنایع دستی از ورطه فراموشی و منسوخ شدن باید مدیریتی صحیح،متخصص وکارآمد به کار گرفته شود .
صنایعدستی کرمانشاه در یک نگاه
صنایع دستی؛یکی از مهمترین صنایع اشتغال زای کردستان
اشتغال زنان در صنایعدستی برای نظام اهمیت دارد
افزایش غلظت نمک در دریاچه ارومیه باعث کاهش تعداد پرندگان مهاجر در پارک ملی ارومیه شده است. این مسئله گردشگری دریاچه ارومیه را از رونق انداخته است. افزایش شوری دریاچه ارومیه به کریستالیزه شدن نمک انجامیده و سبب شده تا لجن درمانی دریاچه ارومیه که روزی شهرت جهانی داشت نیز از رونق بیفتد.
حسن طباطبایی کارشناس ارشد محیط زیست میگوید:دریاچه ارومیه برای برون رفت از بحران فعلی، به حدود 15میلیارد متر مکعب آب نیازدارد.
این در حالی است ارسلان هاشمی، مدیرعامل آب منطقهای آذربایجان شرقی میگوید: حجم آب دریاچه ارومیه در سال آبی 75-74 به حداکثر مقدار خود به میزان 9/48 میلیارد مترمکعب رسید که در این سال حداکثر تراز آن نیز برابر با یک هزار و 4/278 متر از سطح آبهای آزاد بوده است.
در شهریورماه سال جاری حداکثر تراز آن یک هزار و 6/271 متر اعلام شده است. در همین حال هفته گذشته وزیر نیرو در پاسخ به سئوال نماینده آذربایجان غربی به مجلس آمد و توضیحاتی درباره کاهش 67 درصدی حجم آب دریاچه ارائه داد. نامجو غلظت نمک دریاچه ارومیه را به خشکسالی نسبت داد و گفت آب تنظیمی طرح های توسعه ای منابع آب در حال بهره برداری در حوزه آبریز دریاچه ارومیه 1712 میلیون متر مکعب و میانگین دراز مدت آب ورودی به این دریاچه با احتساب طرح های در حال بهره برداری 4 هزار و 461 میلیون متر مکعب است که دوره خشکسالی به خصوص در سال های آبی 80-79 این عدد به میزان 460 میلیون متر مکعب کاهش یافته است. وی افزود: کاهش آب دریاچه ارومیه در خشک ترین سالی که در 40 سال گذشته داشتیم به یک دهم کاهش یافت. در فاصله زمانی سالهای 81-75 حجم ورودی آب های سطحی نسبت به متوسط آورد بلند مدت حدود 22 میلیارد متر مکعب کاسته شده است. در حال حاضر سهم خشکسالی در کاهش منابع آبی ورودی به دریاچه حدود 67 درصد، سهم برداشت های مردمی از منابع زیر زمینی حدود 27 درصد و اثر طرح های توسعه منابع آب حدود 6 درصد است. . حسن طباطبایی کارشناس میحیط زیست میگوید کاهش حجم آب دریاچه ارومیه مشکلات زیست محیطی فراوانی در منطقه آذربایجان به وجود اورده و باعث شده بسیاری از گونه های مختلف جانوری که برای فصل سردسیر به این منطقه می آمدند با تغییرات اکولوژیکی روبه شوند. یکی از تغییرات کاهش ذخایر آرتمیا است که باعث کاهش جمعیت پرندگان مقیم و مهاجر به پارک ملی دریاچه ارومیه شده است. دریاچه ارومیه یکی از زیستگاه باارزش در سطح بینالمللی است که در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است و سازمان علمی و فرهنگی یونسکو آن را به عنوان یک ذخیره گاه زیست کره شناخته است.
منبع: خبرگزاری میراث فرهنگی
سفر را از زندگی خود حذف نکنید:
روانشناسان معتقدند رفتن به طبیعت و رهایی از زندگی ماشینی و شهری و مشاهده زیبایی های خداوند، باعث تقویت روحیه نشاط و شادابی در انسان ها می شود و آنها را برای شروع کار و تلاش دیگر آماده می کنند. متاسفانه بسیاری از مردم کشور به دلیل شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه و عدم تامین نیازهای اولیه زندگی نمی توانند به مسافرت بروند بنابراین این امر ضربه سنگینی از نظر روحی و روانی و شغلی به آنها وارد می کنند.
اقشار مختلف به خصوص کارمندان باید به جای حذف گردشگری از سبد زندگی خود ، با صرفه جویی در مخارج اضافی خانواده هزینه مسافرت خود را فراهم کنند ، آنها در این صورت می توانند روحیه خود را تقویت کرده و در جهت افزایش کارآیی خود اقدام نمایند. مسئولین نیزباید با فراهم کردن تسهیلاتی مانند ، وام و بن سفر ، افزایش حقوق و.. برای مردم مجددا فرهنگ سفر را درجامعه جا بیندازند و بدانند که هزینه کردن برای سفر باعث افزایش کارایی بیشتر آنها می شود و در نتیجه این امر در صنعت و اقتصاد کشور نیز نقش موثری خواهد داشت.
با توجه به اینکه ایران جزء 10 کشور برتر دنیا در زمینه جاذبه های طبیعی ، فرهنگی و تاریخی و همچنین آثار باستانی است به همین دلیل این امر باعث شده گرایش بیشتری به سفر ، تفریح و طبیعت گردی در میان مردم بوجود آید و افراد مختلف را تشویق کند تا از بخش های نا شناخته و بکر ایران دیدن کنند در کشور ما زیر ساخت های مناسب گردشگری وجود ندارد به طوری که در زمینه تاسیسات زیر بنایی، حمل و نقل، راه ها و.. .مشکل استاندارد سازی وجود دارد و همچنین درمورد مراکز اقامتی مشکلات و کمبودهایی وجود دارد، به طوری که تعداد مراکز اقامتی موجود در کشور در فصل های شلوغ و ایام تعطیلات پاسخگوی نیاز مسافران نیست .
کمبود مراکز اقامتی باعث می شود با توجه به نیاز مسافران به اسکان عده ای از آنها به مراکز اقامتی غیر مجاز روز می آورند و همین امر موجب افزایش قیمتها در این مراکز می شود و تعدادی دیگر نیز در پارک ها و فضای سبز اقامت می کنند که این اقدام نیز جلوه زشتی به شهر می دهد. دولت باید امکانات ، شرایط و اقدامات لازم را برای سفر راحت و ارزان مردم فراهم کند تا آنها بتوانند با آسودگی خیال و آرامش تعطیلات و اوقات خوشی را در کنار خانواده خود بگذرانند .
واقعیت آن است که ما درآمد مناسبی از صنعت” بدون دود“ توریسم، نداشته و قادر نیستیم که سطح اشتغال جامعه را به کمک آن به عنوان بزرگ ترین صنعت جهانی اشتغال زا بالا برده و فقر را با برنامه ریزی اصولی و به مدد آن ریشه کن کنیم. بدیهی است که صنعت گردشگری جریان توانمندی را می طلبد که در نهایت از هر نوع مدیریتی سخت تر است. زیرا در این صنعت وجود نظم الزامی است، ضمن آنکه نظم خشک نیز در آن معنا ندارد. همچنین باید به سلیقه ها توجه کرد و واقعیات مربوط به امکانات محلی و منطقه ای را در نظر گرفت.
جهانگردی و اشتغال :
صنعت توریسم در سطح جهانی برای بیش از دویست میلیون نفر شغل ایجاد کرده و حدود 11 درصد از کل اشتغال جهانی را به خود اختصاص داده و بدیهی است که با توسعه این صنعت، آمارهای مذکور نیز افزایش خواهند یافت. اکنون گردشگری به عنوان یک صنعت درآمدزا و رونق دهنده چرخ های اقتصادی کشور، نقش مهمی در ارتباط بین ملل و اقوام در جهان دارد. به این ترتیب باید پذیرفت که جهانگردی و ایرانگردی یک تهدید نبوده و جهانگردان نیز تهدید نیستند، بلکه فرصت اند.
امروزه برخی کارشناسان توجه به دیگر بخش های درآمدزا نظیر صنعت گردشگری را ضروری می دانند و بر این باورند که با تداوم سیاست تنش زدایی در روابط خارجی و کاهش حساسیت های بین المللی نسبت به سیاست های خارجی ایران، می توان با ایجاد زمینه مساعد برای جلب گردشگران کمک کرد. توریسم صنعتی است که برای مشاغل گوناگون زمینه های اشتغال را ایجاد می نماید. بنابراین ضرورت دارد که جاذبه های گردشگری ایران در خارج از مرزها به نحو مطلوب تبلیغ گردیده و زمینه های لازم برای سهولت رفت و آمد جهانگردان خارجی به ایران فراهم آید. ایران ما سرشار از جاذبه های فرهنگی و اکوتوریستی است و ما باید بیاموزیم چگونه از این مزیت برای توسعه فرهنگی و اقتصادی استفاده کنیم، درست همان چیزی که کشورهای همسایه ما به ویژه اعراب آن را آموخته اند.
امروزه کارشناسان بر این باورند که رشد و توسعه اقتصادی پدیده ای کاملا امنیت محور بوده و یکی از بخش های اقتصادی که در صورت عدم وجود امنیت به شدت آسیب می بینند، صنعت گردشگری است.در همین راستا جمعی از کارشناسان گردشگری تاکید کردند که میان گردشگری و ثبات و توسعه امنیت، رابطه ای تعریف شده وجود دارد. آنها بر این باورند که در ایران امنیت کافی برای گردشگران وجود دارد، اما مشکل اصلی در حوزه جذب گردشگران به نبود تبلیغات از سوی ایران و تبلیغات سوء کشورهای دیگر علیه ایران باز می گردد.
توسعه صنعت در هر کشوری، نشان از ثبات امنیت ملی در آن کشور است. نقش و تاثیر صنعت جهانگردی در ترسیم امنیت ملی یک کشور چنان است که اکثریت کشورهای توسعه یافته، با وجود دارا بودن منابع کلان اقتصادی و درآمد، ترجیح می دهند به روی صنعت توریسم متمرکز شوند، چرا که حضور مستقیم بازدیدکنندگان و گردشگران در یک کشور، علاوه بر توسعه اقتصادی و تبادلات فرهنگی، آن کشور را به عنوان یک قطب امن گردشگری به جهانیان معرفی می کند.
توسعه گردشگری داخلی علاوه بر آشنایی و تبادل نظر فرهنگ های متنوع موجود در کشور و رشد اقتصادی یکسان مناطق مختلف آن موجب گسترش وحدت ملی می شود.
امروزه گردشگری با رشد روز افزون خود می رود تا در آینده ای نه چندان دور در راس صنایع جهان قرار گیرد. شاید از همین جهت باشد که در برهه کنونی در کشور ما نیز به فعالیتهای جهانگردی خصوصاً در مناطق کمتر توسعه یافته بهای خاصی می دهند و با ارائه تسهیلات بانکی و معافیتهای مالیاتی زمینه های تشویق و ترغیب اصحاب سرمایه را فراهم نموده اند بطوریکه در برنامه چهارک توسعه اقتصادی،اجتماعی کشور برای فعالیتهای گردشگری تا 50% معافیتهای مالیاتی پیش بینی شده است .
همانطور که در سطور بالا ذکر گردید ورود جهانگرد به کشور تبعات و اثرات بسیار متعددی در حوزه های مختلف بر جای خواهد گذاشت که برخی از آنها بطور مستقیم و برخی دیگر به صورت غیر مستقیم نظام اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی کشور را متحول خواهد ساخت.
در این راستا بر مبنای آمار سازمان جهانی جهانگردی با ورود هر جهانگرد به کشور بطور متوسط 20 شغل ایجاد خواهد گردید و با توجه به ظرفبتها و پتانسیل های بسیار زباد کشورمان به لحاظ جاذبه های جهانگردی (که بیان آنها در اینجا نمی گنجد) زمینه بسیار مناسبی جهت ایجاد اشتغال سالم و سریع وجود دارد .جهانگردی از جمله صنایعی است که ماده اولیه آن (یعنی جاذبه های طبیعی و انسانی)بطور خدادای در کشورمان وجود دارد ،ولی تنها با یک مدیریت صحیح ،بهنگام و عملگرا خواهد توانست با ایجاد زیرساختهای لازم جهت این صنعت مقدمات ورود جهانگردان به کشور را فراهم نمود .
در هر حال آنچه که فعلاً از درآمدهای جهانگری دنیا نصیب کشور ما شده است تنها 1/0% از درآمد کل جهانگردی جهانی است .و این یعنی از دست دادن فرصت ها و منافع بی شماری که از هر سو می تواند کشور ما را به شرایط بسیار مطلوبی برساند
منافع اقتصادی و اجتماعی ناشی از ورود جهانگردان چه در سطح داخلی و چه در مقیاس بین المللی بقدری خواهد که بود عرصه های مختلف زندگی مردم را متحول خواهد ساخت .در جهانگردی داخلی ، با گردش چرخه اقتصادی و به جریان در آمدن سرمایه در بخش های مختلف خصوصاً در نواحی کمتر توسعه یافته یک توازن مداوم ایجاد خواهد شد . در عرصه جهانگردی بین المللی نیز حصول منافع اقتصادی سیاسی،اجتماعی ناشی از ورود جهانگردان و تاثیرات مثبت آن بر سطح رفاه مردم خود کاملاً گویا است . همینطور
در هر حال درآمدی که امروز از این صنعت عاید ما می گردد بسیار کمتر از آن چیزی است که شایستگی آن را داریم، امری که نتیجه آن تنها نگریستن ما و منتفع شده سایر کشورهای همسایه را به دنبال خواهد داشت .
در مجموع بر طبق نظریات کارشناسان اقتصاد جهانگردی و توصیه های بانک جهانی یکی از راههای پر بازده و سهل الوصول جهت دست یافتن به توسعه اقتصادی،اجتماعی کشورها ،گسترش سطح فعالیتهای جهانگری آنهاست .فعالیتهایی که به لحاظ چند بخشی بودن عرصه های مختلفی نظیر. صنایع دستی ،حمل نقل،مواد غذایی،هتلداری،بانکداری،بیمه ،و..را دربر خواهد گرفت . بدیهی است که به تبع اشتغال ،درآمد و به دنبال آن افزایش سطح رفاه و آسایش افراد تامین خواهد گردید .جلوگیری از مهاجرت بی رویه به شهر های بزرگ ،انتقال مفاهیم ارزشی،آداب رسوم ،زبان و در یک کلام فرهنگ مناطق مختلف بواسطه رونق این نواحی از نتایج دیگر توسعه این صنعت خواهد بود .
منبع: مجله اینترنتی فصل نو