بهره برداری توریستی از یک غار 2400 ساله بودایی در اسلام آباد

 دولت پاکستان در جریان تلاش برای احیا و توسعه سریع محوطه‌های باستانی و جاذبه‌های گردشگری در این کشور تصمیم گرفته است با اجرای طرح حفاظتی ویژه‌ غارهای 2400 ساله بودایی، عملیات زیباسازی پایتخت را به اجرا درآورد.
 ‌به گزارش شینهوا بقایای بجا مانده از یک غار 2400 ساله بودایی، در آرامش کامل در دامنه‌های تپه‌های مارگالا در شمال غربی اسلام آباد واقع است که در 15 کیلومتری ورودی اصلی شهر از سمت غرب قرار دارد. 
 «امتیاز عنایت‌الهی» مدیر دپارتمان باستان‌شناسی و موزه‌های کشور درهمین زمینه گفت: «این سایت نیازمند توجه فوری است و مقامات شهری تا کنون طرحی را برای حفاظت از این سایت باستان‌شناسی ارائه کرده‌اند که هم‌اکنون برای بررسی امکان سنجی آن به مقامات محیط زیست ارائه شده است.
 الهی همچنین یادآورشد که اخیرا از این غارها دیدن کرده و از ارزش و جایگاه ویژه آن آگاه شده است. به گفته وی درصورت تایید طرح ارائه شده تمام غارها و نیز باغ‌های همجوار با آن که به باغ‌های سادهو مشهورند مورد حفاظت و مرمت قرار می‌گیرند.
 علاوه بر طرح حفاظتی که برای پیش‌گیری از توسعه تخریب‌ها در غارها و محیط طبیعی پیرامون آن به اجرا در می‌آید، زمین‌های پیرامون سایت نیز مورد توجه ویژه قرار خواهند گرفت.
 طبق اظهارات مقامات رسمی این سایت در چهارماه نخست سال آینده برای استفاده‌های توریستی به روی گردشگران گشوده خواهد شد.
منبع: خبرگزاری میراث فرهنگی

جاده ابریشم؛ امکانی نادیده در پیوند گردشگری و تجارت

 جاده ابریشم به عنوان یکی از مهمترین مسیرهای تجاری جهان درحالی همچنان از هزاران سال قبل به عنوان مسیر حمل کالاهای تجاری مورد استفاده قرار گرفته که گردشگری و تجارت را همزمان در خود جای داده است. این درحالی است که ایران بخش مهمی از مسیر ارتباطی جاده ابریشم را به خود اختصاص داده اما تلاش اندکی در زمینه پیوند گردشگری و تجارت انجام داده است.
  سالانه درصد قابل توجهی از مسافرینی که راهی ایران می‌شوند به بازرگانان اختصاص دارد. هرچند متولیان توسعه گردشگری در کشور، این افراد را هم در لیست گردشگران قرار می‌دهند اما به واقع بازرگانان، گردشگر نیستند و برای رسیدن به این منظور که آن‌ها را هم در ردیف گردشگران قرار دهیم راه نپیموده زیادی مانده است.
 جاده ابریشم از دیرباز تا کنون عرصه تجارت بین‌المللی بوده است. تاریخ تجارت در این جاده به درستی مشخص نیست و ابهامات زیادی در مورد آن وجود دارد؛ اما آنچه در مورد جاده ابریشم به درستی می‌توان اظهار نظر کرد، رابطه میان تجارت و گردشگری بوده که با مفهوم سفر درآمیخته است.
 هرچند این مفهوم و ارزش‌های متناسب با آن از جمله پیوند گردشگری و تجارت امروز کارکرد‌های خود را از دست داده است اما هنوز بر اهمیت این پیوند پافشاری می‌شود و کارشناسان معتقدند که گردشگری می‌تواند عامل مهمی در توسعه اقتصادی و افزایش صادرات در بازارهای محلی باشد.
 « کاظم وفادار مهریزی»، مدرس اقتصاد توریسم در دانشگاه UN (سازمان ملل) دراین‌باره به CHN می‌گوید: «با اینکه تجارت و گردشگری، هر دو عبور از مرز و گذر از راه است اما تفاوت زیادی بین این دو وجود دارد. تجارت کالا منوط به گذر کالا از گمرک است اما در گردشگری علاوه بر گمرک، اداره مهاجرت و دریافت ویزا هم دخیل هستند. در اینجا اهمیت نقش گمرکات در توسعه گردشگری مشخص می شود.»
 وی در ادامه می‌گوید: «صنعت گردشگری در یک ده گذشته به شدت رشد داشته است. کشورهای در حال توسعه هم از این رشد جدا نمانده‌اند و گردشگری در این کشورها از سال 2004، 32 درصد رشد داشته است. این رشد زیاد حتی در زمان رکود اقتصادی جهان، گردشگری را به چهارمین صنعت پر رونق در دنیا بدل ساخته است.»
 به گفته مهریزی با دانستن این مطالب، در کشور های مسیر راه ابریشم، به گردشگری باید به شکل عاملی برای اشتغال‌زایی و توسعه اقتصادی و افزایش صادرات در بازارهای محلی نگریست.
 وی افزود: «این مسیر دارای امکانات بالقوه در جذب گردشگران خارجی است که از جمله به جاذبه های طبیعی، آب و هوا های گوناگون در مسیر راه همچنین دیدن مذاهب و اقوام مختلف اشاره کرد. راه ابریشم در روزگاران گذشته جدا از یک محور برای حمل و نقل کالا، راهی برای انتقال افکار و عقاید و فرهنگ کشورهای گوناگون بوده است و هنوز هم این قابلیت را دارا است.»
 هرچند امروز درباره احیاء مسیر جاده ابریشم صحبت می‌شود اما هنوز کار چندانی به غیر از چند پژوهش نیمه‌کاره در این مسیر اتفاق نیافتاده است.
 مهریزی می‌گوید: «تنها مشکل برای نیل به هدف، نبود طرح جامع برای تمام کشور های این مسیر است. به طور مثال هنوز مشخص نیست که کدامیک از جاذبه های گردشگری ایران می تواند برای گردشگران کشورهای دیگر، بسته به ملیت و سلیقه های گوناگون جالب باشد.»
 وی درباره تبلیغات ایران در حوزه گردشگری جاده ابریشم افزود: «ایران تا کنون در جذب گردشگر ضعیف عمل کرده و نتوانسته تبلیغات موثری برای تحقق اهداف گردشگری خود بردارد. برای رسیدن به گردشگری موفق باید بازاریابی درستی انجام شود که هنوز کشور ایران در ارائه تبلیغات مناسب برای بازاریابی گردشگری چندان موفق نبوده است.»
 جاده ابریشم توسط "جانگ چیان" که در سلسله "هان غربی" زندگی می‌کرد، افتتاح شد. این راه از شهرستان توان هوانگ در چین به ولایت کانسو می‌آمد و از آنجا داخل ترکستان شرقی امروزی می‌شد و از طریق بیش‌بالیغ و آلمالیغ و اترار به سمرقند و بخارا می‌رسید. در بخارا قسمت اصلی آن از راه مرو، سرخس، نیشابور، گرگان به ری می‌آمد و از ری به قزوین، زنجان، تبریز، ایروان می‌رفت و از ایروان به طرابوزان یا بیکی از بنادر شام منتهی می‌شد. قسمت فرعی این راه از سمرقند به خوارزم و از خوارزم به سرای و هشترخان و از آنجا به کنار شط «دن» و بنادر دریای آزف منتهی می‌شد.
 طی دو سال گذشته متولیان حفاظت از میراث فرهنگی و معنوی ایران با راه‌اندازی مرکز مطالعات جاده ابریشم قصد دارند تا سهمی در ثبت جهانی این مسیر بازرگانی باستانی داشته باشند. این درحالی است که در همین دو سال 3 مدیر در این مرکز عوض شده است. از سوی دیگر مراکز مطالعاتی نیاز به مدیریت واحد و منسجم برای هدفمند کردن مطالعات دارد و این هنوز در مرکز مطالعات جاده ابریشم به درستی جا نیافتاده است.
منبع: خبرگزاری میراث فرهنگی

زیرساخت‌ها، نیاز گردشگری قم

  

 استان قم به واسطه وجود بارگاه مطهر حضرت معصومه(س) و همچنین مسجد مقدس جمکران از ظرفیت بالایی به منظور توسعه گردشگری مذهبی برخوردار است به طوریکه هرساله پذیرای خیل عظیمی از زوار و عاشقان اهل بیت بوده و عنوان دومین قطب گردشگری زیارتی ایران را از آن خود کرده است.

 نقش ویژه قم در توسعه گردشگری مذهبی زیارتی بر کسی پوشیده نیست، این درحالی است که زیرساخت‌های موجود گردشگری قم پاسخگوی ظرفیت‌های این شهر برای جذب گردشگران نبوده و این خود دلیلی شده است بر اجرای پروژه‌های متعدد گردشگری در این استان که علی‌رضا ارجمندی؛ مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قم به برخی از آنها اشاره داشت.

 ارجمندی با بیان اینکه با تعامل و هماهنگی تمامی دستگاه‌های اجرایی آمادگی کامل برای جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی در عرصه گردشگری در استان قم وجود دارد، افزود: امروزه عرصه گردشگری به عنوان یک صنعت مهم در جهان مطرح است و استان قم با توجه به موقعیت ویژه در کشور از ظرفیت بالایی در این خصوص به ویژه در حوزه گردشگری مذهبی برخوردار است.

وی یادآور شد: با توجه به حضور سالانه بیش از 15 میلیون زائر در استان قم، صنعت گردشگری در کنار بخش‌های کشاورزی و سایر صنایع نقش بسزایی در حیات اقتصادی این استان دارد.

ارجمندی با اشاره به محوریت گردشگری در سند توسعه استان قم به عنوان سند فرادستی برای دستگاه‌های اجرایی، اظهار داشت: توجه مسئولان ملی به این بخش مهم معطوف شده است و به دلیل پایین بودن ریسک سرمایه‌گذاری در این حوزه سرمایه‌گذاران زیادی تمایل به سرمایه‌گذاری دارند.

وی تصریح کرد: عملیات اجرایی احداث سایت گردشگری قم در مساحتی بیش از 100 هکتار با تمامی امکانات گردشگری آغاز شده است و با توجه به امکانات وسیع پیش‌بینی شده سرمایه‌گذاران می‌توانند حضور جدی‌تری در این طرح داشته باشند.

ارجمندی ادامه داد: احداث کمپینگ در محدوده مسجد مقدس جمکران نیز با ایجاد واحدهای اقامتی و پذیرایی ارزان قیمت برای رفع نیازهای زائران در دستور کار قرار گرفته است.

این مقام مسئول ضمن تاکید بر لزوم احداث این کمپینگ خاطرنشان کرد: مسئولان ملی و استانی حمایت‌های گسترده‌ای از این طرح به عمل آورده‌اند.

پرداخت تسهیلات بانکی مهمترین مسئله در توسعه گردشگری قم

مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قم پرداخت تسهیلات بانکی را از مهمترین مسائل موجود در امر توسعه گردشگری این استان دانست.

علیرضا ارجمندی تصریح کرد: استان قم به دلیل جاذبه‌های معنوی و زیارتی، وجود حرم مطهر حضرت معصومه (س)، مسجد مقدس جمکران و بقاع متبرکه همواره مورد توجه خیل عظیم زائران و گردشگران قرار دارد و از زمینه‌های مساعدی برای جذب سرمایه‌گذاری برخوردار است.

وی تصریح کرد: این مهم ضرورت توجه بیشتر مسئولان و نهادهای ذی‌ربط در همکاری برای ایجاد هتل‌ها، اقامتگاه‌های مناسب و مراکز خدماتی در خور مسافران و زائران استان را می‌طلبد.

ارجمندی در ادامه افزود: با توجه به محوریت گردشگری در سند توسعه استان قم به عنوان سند فرادستی برای دستگاه‌های اجرایی، توجه مسئولان ملی به این بخش مهم معطوف شده است.

این مقام مسئول در اداره کل میراث‌فرهنگی استان قم خاطرنشان کرد: به دلیل ریسک سرمایه‌گذاری پایین در این بخش سرمایه‌گذاران بیش از پیش برای حضور در این عرصه علاقه‌مند شده‌اند.

ارجمندی با بیان اینکه هم اکنون 45 هتل و هتل آپارتمان در قم در حال احداث است، متذکر شد: در صورت رفع مشکلات تسهیلاتی بسیاری از هتل‌ها طی دو سال آینده به بهره‌برداری می‌رسند و در این صورت 3 هزار تخت به ظرفیت واحد‌های اقامتی استان افزوده می‌شود.

سرمایه‌گذاری 304 میلیارد تومانی در زیر ساخت‌های گردشگری

مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قم از سرمایه‌گذاری 304 میلیارد تومانی در تاسیسات و زیرساخت‌های گردشگری این استان خبر داد.

ارجمندی تصریح کرد: 50 واحد تاسیسات گردشگری در دست ساخت است که از این تعداد تاسیسات گردشگری نزدیک به 21 پروژه هتل و هتل آپارتمان است.

وی با بیان اینکه از این پروژه‌ها 18 پروژه مجموعه تفریحی و گردشگری اقامتی و تجاری است، افزود: از این پروژه‌ها دو پروژه دهکده گردشگری سلامت و کلینیک توریسم درمانی است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قم با اشاره به دیگر سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در این استان گفت: یک پروژه مربوط به بزرگترین پارک آبی ایران است. ارجمندی با بیان اینکه از این پروژه‌ها هفت پرژه نیز مربوط به مجتمع‌های خدماتی رفاهی بین‌راهی است، افزود: حجم این سرمایه‌گذاری و دیگر سرمایه‌گذاری‌ها برای ایجاد زیرساخت‌های گردشگری در استان قم 304 میلیارد تومان است.

وی تصریح کرد: پیش‌بینی می‌شود با به نتیجه رسیدن و بهره‌برداری از تاسیسات گردشگری در حال احداث دو هزار و 920 تخت جدید ایجاد شود و سه هزار نفر اشتغال مستقیم خواهیم داشت.

اقدامات سخت افزاری و نرم‌افزاری برای جذب گردشگران مذهبی

مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قم از رایزنی‌های انجام شده برای تسهیل سفر گردشگران مذهبی به قم خبر داد و تصریح کرد: برای تسهیل ورود گردشگران مذهبی به قم اقداماتی در حوزه نرم‌افزاری و سخت‌افزاری انجام شده است.

وی افزود: برای تسهیل صدور ویزای گردشگران مذهبی که قصد سفر به قم را دارند رایزنی‌هایی با نمایندگی وزارت امور خارجه در استان قم انجام شده است و از سوی دیگر به دنبال ارائه راهنمایی‌های مناسب به این گردشگران هستیم.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قم گفت: به دنبال این هستیم که به دفاتر خدمات مسافرتی برای بستن پکیج‌های گردشگران مذهبی کمک کنیم و از سوی دیگر به دنبال ساماندهی جذب مسافران مذهبی هستیم تا خود دفاتر بتوانند مسافران را جذب کنند.

ارجمندی با اشاره به دیگر اقدامات انجام شده برای ایجاد زیرساخت‌های گردشگری در استان تصریح کرد: از اقدامات در دست پیگیری ایجاد زیرساخت‌های لازم برای منطقه نمونه گردشگری عوارضی است که باید جاده دسترسی به این منطقه تکمیل شده و این منطقه به سرمایه‌گذار واگذار شود.

"مسافر کوچولو" تولید شد

نخستین نرم افزار چند رسانه‌ای گردشگری مجازی ویژه کودکان با نام "مسافر کوچولو" با هدف فرهنگ‌سازی و آشنایی کودکان با مراکز فرهنگی و مذهبی شهر قم تولید شد.

ارجمندی در این باره تصریح کرد: با توجه به جاذبه‌های موجود در شهر قم باید برنامه‌ها و فعالیت‌هایی در راستای معرفی این جاذبه‌ها و مراکز فرهنگی مذهبی برای علاقه‌مندان و بویژه کودکان تهیه و تدوین شود.

وی یادآور شد: در راستای ارتقای سطح آگاهی کودکان و معرفی فرهنگ بومی و محلی و جاذبه‌های گردشگری شهر قم اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان با همکاری موسسه تولید نرم افزار اسلامی متنا اقدام به تهیه و توزیع نرم افزار چندرسانه‌ای گردشگری مجازی ویژه کودکان در قالب سی‌دی کرده است.

این مقام مسئول در اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قم با اشاره به توزیع این سی‌دی در مدارس استان اظهار داشت: تعداد پنج هزار سی‌دی از از این نرم‌افزار در مدارس سطح استان توزیع شده است.

ارجمندی همچنین متذکر شد: نرم افزار چندرسانه‌ای گردشگری مجازی ویژه کودکان موفق به دریافت تندیس سیمین به عنوان بهترین اثر با موضوع کودک و نوجوان در دومین جشواره نرم‌افزارهای چند رسانه‌ای شده است.

تنوع تورهای گردشگری قم

مدیرکل سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قم از برنامه‌های این اداره کل برای تنوع تورهای این استان خبر داد و تصریح کرد: از موضوعاتی که درحال پیگیری و برنامه ریزی هستیم تنوع بخشی درخدمات گردشگری است.

وی با اشاره به ظرفیت‌های استان قم برای برگزاری تورهای متعدد افزود: استان قم برای برگزاری برخی تورها مانند تورهای کویرنوردی ظرفیت خوبی دارد؛ البته برگزاری این تورها در حال حاضر موانعی دارد که مشغول رایزنی با دستگاه‌های ذی‌ربط هستیم که یکی از این دستگاه‌ها وزارت صنایع است.

ارجمندی افزود: رایزنی‌هایی را نیز با نیروی انتظامی برای تامین امنیت این تورها داشته‌ایم که اگر این هماهنگی‌ها به نتیجه برسد می‌توانیم تورهای خوبی داشته باشیم.

وی با اشاره به دیگر ظرفیت‌های استان قم خاطرنشان کرد: استان قم ظرفیت‌های دیگری نیز دارد، از جمله منطقه کهک منطقه‌ای ییلاقی در قم است و روستاهای ییلاقی نیز درقم وجود دارد که می‌تواند پذیرای زائران و گردشگران باشد.

منبع: خبرگزاری میراث آریا

ضرورت های توسعه گردشگری مذهبی در ایران

اشاره

یکی از انواع گردشگرى، گردشگری مذهبی است. صاحب‌نظران صنعت گردشگری بر این باورند که به لحاظ موقعیت فرهنگی ـ مذهبی خاص ایران در میان کشورهای دیگر، گردشگری مذهبی جای رشد و توسعه بسیاری در کشور ما دارد؛ با این وجود گردشگری مذهبی در ایران با وجود 8 هزار و 919 مکان مذهبی مقدس، هنوز فاقد ساماندهی تخصصی و متمرکز بوده و این وضعیت نابسامان حتی در شهرهای مهمی چون مشهد و قم نیز مشاهده می‌شود.
این در حالی است که از این تعداد، دست‌کم 4 هزار و 319 اثر در زمره آثار ثبت شده در فهرست میراث ملی نیز قرار دارند و علاوه بر داشتن جاذبه زیارتى، دارای جاذبه‌های فرهنگی ـ ‌تاریخی هم هستند.
به‌جز کلانشهر مشهد که به‌تازگی سرمایه‌گذار خارجی برای گردشگری مذهبی در آن فعال شده، برای هیچ‌یک از این 8 هزار و 919 نقطه، بست سرمایه‌گذاری مشخصی از نظر زیرساخت‌های گردشگری اعم از هتل، وسایل حمل‌ونقل و تور تعریف نشده است. در این گزارش سعی شده است که به اختصار نگاهی به اهمیت و ضرورت توجه به گردشگری مذهبى از ابعاد مختلف به‌ویژه ابعاد اجتماعى، مذهبی و اقتصادی آن داشته باشیم.

جایگاه گردشگری در فرهنگ اسلامى 

 در فرهنگ اسلامى، سیاحت به عنوان سیر آفاق در برابر سیر انفس مورد توجه قرار گرفته است. اسلام به انسان و نیازهای او نگاه ویژه‌ای دارد و آنچه را که به واقع زندگی را لذت‌بخش و آسان می‌کند و در جسم و روح و روان انسان موثر است، به رسمیت می‌شناسد.
در دنیای ماشینی امروز، انسان بیش از گذشته به استراحت و گردش نیازمند است تا آثار ناشی از فشارهای روحی و روانی را حتی‌المقدور خنثی کند؛ زیرا از این منظر، گردشگری و سیاحت یک تجربه درون‌گرایانه است. بشر می‌خواهد لحظاتی را بدست آورد که جان و روح خسته، مکدر، تاریک و متلاشی‌شده‌اش به آزادى، فراخى، لذت و زیبایی ماورایی برسد؛ می‌خواهد از این راه معنویت زندگی‌اش را تأمین و فروریختگی‌اش را جبران کند.
مسافرت از سنت‌های پسندیده در جوامع مختلف بوده است. انسان‌ها هنگام سفر از نقطه‌ای به نقطه دیگر و از زمانی به زمان دیگر در راستای رشد و کمال حرکت می‌کنند. قرآن کریم در آیات بسیاری بر سیر و سفر تاکید داشته و به انسان توصیه می‌کند که به مسافرت بپردازد. به ترتیبی که می‌فرماید: «قل سیروا فی الارض... فسیروا فی الارض...»
با اندک تأملی بر آیات راهگشای قرآن، به روشنی در می‌یابیم که با سفر کردن می‌توان به مطالعه آفاق و انفس و کسب علم و تجربه، خداشناسی از طریق مردم‌شناسی و شناخت عظمت خلقت، اعتقاد به معاد، مطالعه سنت‌های غلط و ضد ارزش‌های اسلامی و اخلاقی و همچنین عبرت‌آموزی از سرگذشت پیشینیان پرداخت.
از نظر قرآن علاقه‌مندی به کمال و تفریح و تفرج، کسب روزی حلال و رفع نیازها، تقویت حس پرستش خالق و از بین رفتن جهالت‌ها از دیگر فواید سفر است. از مهم‌ترین آیاتی که به‌طور مستقیم به مقول جهانگردی پرداخته است، می‌توان به سوره مبارکه آل‌عمران (آیات137-138)، سوره مبارکه توبه (آیه42)، سوره مبارکه یونس (آیه 22)، سوره مبارکه نحل (آیه 80)، سوره مبارکه انعام (آیه 11)، سوره مبارکه یوسف (آیات 109و111)، سوره مبارکه عنکبوت (آیه20) و سوره مبارکه روم (آیات 9و10) اشاره کرد.
زیارت بخش مهمی از فعالیت‌های مربوط به گردشگری مذهبی را دربرمی‌گیرد. اگر نگاهی به آیه 156سوره بقره بیندازیم، درمی‌یابیم که در فرهنگ اسلامى هدف اصلی از خلقت، رشد و ارتقای معنوی است؛ از این رو یکی از راه‌های تقویت معنویت و ایجاد ارتباط با معبود، زیارت است. انسان وقتی به معنای عمیق زیارت‌نامه‌ها توجه کند و با عشق و علاقه به زیارت بپردازد، احساس می‌کند از طریق مکانی که مشغول زیارت است، به معبود خود نزدیک‌تر شده است. بسیاری از اوقات، مسیر زیارت همراه با عشق و از خودگذشتگی است. زیارت پیوند قلبی است نه محاسبه عقلى، لذا عمق و تأثیرگذاری آن نسبت به امور مادی به مراتب بیشتر است.
آنچه زائر را به پیمودن راه‌ها و طی مسافت‌ها و تحمل رنج و سفر و استقبال از خوف و خطر وامی‌دارد، کشش درونی و علاقه قلبی اوست و هر جا که عشق بیاید، خستگی رخت بر می‌بندد.
 

مذهب و گردشگرى 

 گردشگری وسیله‌ای است که افراد را با مذاهب و فرهنگ‌های متفاوت به یکدیگر پیوند می‌دهد و به آنها کمک می‌کند تا همدیگر را با وجود تنش‌های سیاسی و اجتماعى، بهتر درک کنند. از نظر سازمان جهانی جهانگردى، مذهب به عنوان یکی از اصلی‌ترین انگیزه‌های سفر شناخته شده است.
از نمونه سفرهای مذهبی می‌توان به روز جهانی جوان اشاره کرد که به ابتکار واتیکان برای قوی‌تر کردن باورهای دینی در بین جوانان کاتولیک به صورت جهانی برگزار می‌شود. این سفر، یکی از بزرگ‌ترین آیین‌های مذهبی برای جوانان دنیا است و به عنوان نمونه در سال 2005 که در آلمان برگزار شد، بیش از 435 هزار زائر از 197 کشور در این مراسم مذهبی شرکت کردند.
در اسلام نیز، آیین حج به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مراسم مذهبی جهان سالانه بیش از 2 میلیون زائر را در شهر مکه گردهم می‌آورد. پیش‌بینی می‌شود که گردشگری مذهبی عربستان سعودی در دهه آینده، هر ساله از رشدی 20 درصدی بهره ببرد و تا سال 2020، تعداد2/43 میلیون نفر از شهرهای مکه و مدینه دیدن کنند که این امر، مستلزم 50 هزار اتاق اضافی در هتل‌ها و 74 هزار واحد مُبله در این مناطق خواهد بود.

گردشگری حلال
بنا بر بررسی‌های سازمان جهانی گردشگرى، گردشگری حلال به صورت نوع خاصی از گردشگری مذهبى، منافع کشف نشده بسیار و شانس‌های تجاری زیادی را به کشورهای مسلمان و به‌ویژه آسیای میانه ارائه می‌کند. گردشگری حلال، نوعی از گردشگری مذهبی است که تمام فعالیت‌های آن از نظر قوانین اسلامی مجاز شمرده می‌شود.
در این‌باره، واتیکان در سال 2007 خطوط هواپیمایی مخصوص به زائران خود را راه‌اندازی کرد که می‌تواند الگویی برای خطوط حلال باشد. این خطوط می‌توانند فاکتورهایی مانند ارائه غذای حلال، در نظر گرفتن وقت نماز و ... را در برگیرند تا سفر را برای مسلمانان به‌ویژه هنگامی که برای زیارت و یا سایر مسائل مذهبی مسافرت می‌کنند، راحت‌تر و لذت‌بخش‌تر کند.
بر اساس آمارهای به دست آمده، مردم ایران گردشگری اسلامی (مذهبی) را در اولویت قرار می‌دهند. سازمان حج و زیارت به عنوان یکی از سازمان‌های مهم متولی گردشگری مذهبی در کشور است. این سازمان عهده‌دار یکی از انواع گردشگری است که نقش عمده‌ای را در زندگی اجتماعی ایرانیان و کشورهای اسلامی ایفا می‌کند. گردشگری مذهبى، علاوه بر جنبه‌های اقتصادی و مالی خود، باعث ارتباط اسلامی با سایر کشورها شده و تعامل بین ملل و فرهنگ‌هایی را که نقاط مشترکی دارند، سبب می‌شود.
می‌توان چنین ادعا کرد که مهم‌ترین قسمت هماهنگی صنعت گردشگری ایران با کشورهای اسلامی یعنی تنظیم مناسباتِ سیاسی و دیپلماتیک بر عهده سازمان حج و زیارت است. از این رو با برنامه‌ریزی دقیق و صحیح می‌توان آن را به عنوان اساس و بنیان گردشگری فرهنگی مطرح کرد و در جهت توسعه گردشگری ملی و بین‌المللی به کار گرفت.
خلاصه اینکه با بهبود قوانین و مقررات سازمان حج و زیارت و اجرا و نظارت بر اجرای آنها، این سازمان می‌تواند به عنوان سازمانی که فعالیت‌های گردشگری مذهبى را جهت‌دهی، هدایت و کنترل می‌کند، مطرح شود و با ایفای نقش هدایتى، بخش خصوصی و مردم محلی را در انجام این امر که می‌تواند اوضاع اقتصادی و انگیزه‌های معنوی آنها را تأمین کند، یاری رساند. از این رو تعامل با دنیای اسلام و برقراری ارتباط میان فرهنگ‌ها از این طریق میسر و بسیار قابل توجه است.
 

نادیده گرفتن قابلیت‌های کشور 

 صاحب‌نظران صنعت گردشگری بر این باورند که به لحاظ موقعیت فرهنگی ـ مذهبیِ خاص کشورمان در میان کشورهای دیگر، توریسم مذهبی جای رشد و توسعه بسیاری در کشور ما دارد، چنانکه رئیس سابق پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگى، صنایع‌دستی و گردشگرى، تنوع مراکز، آثار و ابنیه تاریخی و عبادتگاه‌های ادیان مختلف موجود در کشور را در تمام دنیا بی‌نظیر دانسته و می‌گوید:«کشور ایران در تمام حوزه‌های مذهبی دنیا، توانایی جذب توریسم را دارد و فضای خاص فرهنگی موجود، توسعه توریسم مذهبی ـ فرهنگی را در آن امکان‌پذیر می‌کند.»
سیدطه هاشمی معتقد است:«ایران علاوه بر حضور پرفیض حرم‌های اسلامى، دارای معابد و کلیساهای بی‌بدیلی است که در کشورهای دیگر وجود ندارد. به طور مثال قدیمی‌ترین کلیسای جهان در ایران قرار دارد.» او ادامه می‌دهد: «همچنین می‌توان با توجه به حضور ادیان توحیدی متفاوت و وجود پیروان و معتقدان بسیار آنها در ایران، انواع توریسم مذهبی را در کشور ایجاد کرد. همان‌گونه که مسلمانان سالانه به سفرهای متعدد مذهبی مثل، سفر حج، عتبات عالیات و اماکن مقدسه کشور سوریه می‌روند و اثرات مختلف در این مناطق بر جای می‌گذارند، ایران نیز می‌تواند جزء اهداف گردشگری بسیاری از مسلمانان جهان به شمار آید.»
 

استفاده نکردن از قابلیت‌های ماه رمضان در جذب گردشگر
یکی از فرصت‌های مغتنم در عرصه جذب گردشگر مذهبی به ایران ماه مبارک رمضان، آداب و رسوم مرتبط با این ماه و نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم است که همزمان با این ماه پرفیض برگزار می‌شود. نمایشگاهی که می‌تواند هزاران مسلمان را از سراسر دنیا به ایران جذب کند. اما آیا برگزاری نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم که با فرهنگ ملی و اسلامی ما هماهنگ است، به عنوان یک نمایشگاه دائمی و فرصتی مغتنم در جهان اسلام مطرح می‌شود؟ در صورت تحقق چنین مهمی که با برنامه‌ریزی‌های دقیق و اصولی دور از ذهن نیست، این قابلیت می‌تواند به راهکاری برای جذب توریست مذهبی تبدیل شود.
بحث اطلاع‌رسانی به طور کل در جهان اسلام و میان کشورهای اسلامی بسیار ضعیف است. این امر باعث می‌شود که حتی در برگزاری نمایشگاه بین‌المللی قرآن نیز آن چنان که باید نتوانیم کاری از پیش ببریم. در این حوزه ما رسانه‌هایی چون العالم، الکوثر و ... را داریم که متأسفانه این رسانه‌ها نیز در بحث اطلاع‌رسانی تا به حال نتوانسته‌اند به طور شایسته عمل کنند. علاوه بر آن در نمایشگاه قرآن باید جاذبه‌هایی را برای گردشگر خارجی در نظر بگیریم و رسیدن به این مرحله نیز، مستلزم سرمایه‌گذاری‌های دقیق و اصولی است.
 

برنامه‌ای برای توقف بی‌برنامه‌گی نیست
با وجود تشکیل کمیته گردشگری مذهبى در معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگرى و تعیین دبیر برای آن و در حالی‌ که اعضای این کمیته چندی پیش در شهر مقدس مشهد گردهم آمده‌اند، اما هنوز دورنما و اهداف آن به‌طور روشن مشخص نیست و هیچ برنامه راهبردی در این زمینه ارائه نشده است.
این در حالی است که تنها اگر از جمعیت 300میلیون نفری شیعیان یک درصد را بتوانیم به ایران جذب کنیم، رقم 3 میلیون گردشگر خارجیِ مذهبی برای اقتصاد ما تعیین‌کننده است.
این جدا از همجواری ایران با 3 کشور ارمنستان، آذربایجان و گرجستان در محدوده آذربایجان شرقی و جلفاست که با وجود کلیساهای متعدد می‌تواند میزبان مسیحیان و ارامنه بسیاری باشد.
دبیر ستاد بقاع متبرکه و بناهای مذهبی سازمان میراث فرهنگى، صنایع‌دستی و گردشگرى درباره تعداد اماکن مقدس کشورمان می گوید:«در کل کشور، 5 هزار و 800 بقعه متبرکه به‌عنوان آرامگاه‌های امام‌زادگان ثبت شده است که از این تعداد، یک هزار و 200 بقعه به‌دلیل حائز شرایط معمارى، فرهنگی و تاریخی بودن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند.» حجت‌الاسلام صابری افزود:«آرامگاه یک امام معصوم(ع) در مشهد و 2 فرزند بدون واسطه معصوم(ع) یعنی حضرت معصومه(س) و موسی مبرقع، فرزند امام جواد(ع) در ایران موقعیت ممتازی برای کشورمان به‌وجود آورده است.»
وی به سایر اماکن مذهبی اشاره کرد و اظهار داشت:«3 هزار و 119 مکان مذهبی مقدس ثبت‌شده شامل حسینیه‌ها، مساجد، مدارس مذهبی و حوزه علمیه، کلیسا، کنیسه، آتشگاه و نیایشگاه از ادیان مختلف در ایران وجود دارد که می‌تواند فرصت خوبی برای گردشگری زیارتی باشد.»
این اماکن در حالی در کشورمان واقع شده‌اند که کارشناسان معتقدند پایدارترین گردشگران آنهایی هستند که برپایه مذهب به زیارت اماکن مذهبی مشغول می‌شوند. بررسی توزیع اماکن می‌تواند نحوه سرمایه‌گذاری و ساماندهی گردشگری مذهبى را تحت‌تأثیر قرار دهد.
در حال حاضر مشخص‌ترین و واضح‌ترین تمرکز گردشگری مذهبى مسلمانان ایران در شهر مشهد و سپس قُم رقم خورده است و امکانات اقامتی نیز به همین تناسب توزیع شده است. در خصوص اماکن مقدس مسیحیان نیز تمرکز متوجه 2 استان آذربایجان غربی و شرقی است و اماکن مقدس زرتشتیان نیز در مرکز ایران در محدوده یزد، اصفهان و فارس واقع شده‌اند. اما درمورد بقاع متبرکه امام‌زادگان باید گفت، پس از 2 شهر مشهد و قم باید متوجه استان فارس بود.
 

وعده حمایت از بخش خصوصى 

 رئیس سازمان میراث فرهنگى، صنایع دستی و گردشگری نیز توسعه توریسم زیارتی را اولویت اول سیاست‌ها و برنامه‌های این سازمان دانسته و می‌گوید: «امروز بیشتر گردشگران مسلمان گرایش زیادی برای زیارت حضرت رضا (ع) و حضرت معصومه (س) و مسجد مقدس جمکران دارند، به همین دلیل اماکن زیارتی ظرفیت خوبی محسوب می‌شوند که باید برای جذب گردشگر به آنها اطلاع‌رسانی مناسبی انجام داد.»
اسفندیار رحیم‌مشایی می‌افزاید:«به دلیل توسعه زیرساخت‌های اقامتی و پذیرایی در استان‌های خراسان رضوی و قم، افزایش سرمایه‌گذاری و ارائه تسهیلات به بخش خصوصی در اولویت برنامه‌های سازمان میراث فرهنگی وگردشگری قرار دارد.»
 

استقبال از سرمایه‌گذاران
معاون سرمایه‌گذاری و طرح‌های سازمان میراث فرهنگى، صنایع‌دستی و گردشگرى نیز در خصوص میزان توجه سرمایه‌گذاران به توریسم مذهبی و زیارتی گفت: «بازار هدف ما چیزی حدود 300 میلیون نفر از شیعیان جهان، سایر مسلمانان، مسیحیان و یهودیان دنیا را شامل می‌شود، اما از حیث سرمایه‌گذارى، طبیعی است که شهرهای زیارتی قم و مشهد در کانون توجه هستند و حتی در مشهد ما سرمایه‌گذار خارجی هم جذب کرده‌ایم.»
مهدی جهانگیری تأکید کرد:«ما کاملا از ورود به این بحث و طرح‌هایی که در این زمینه ارائه شود، استقبال می‌کنیم و باید بر این موضوع تصریح کنم که توریسم زیارتی از جمله راهبردهای مهم سازمان ما محسوب می‌شود و در شورای معاونان هم به‌تازگی از رشد این نوع توریسم خبر داده اند.»
جهانگیری به‌خصوصیات ایران و فرهنگ آن برای یک مقصد پاک گردشگری اشاره کرد و افزود:«اگر به‌درستی به تبلیغ و معرفی بپردازیم، آن دسته از کسانی را که دنبال محیط مناسب و سالم هستند، می‌توانیم جذب کنیم که در این زمینه کشورهای مسلمان حاشیه خلیج‌فارس فرصت مغتنمی به‌شمار می‌آیند.»
 

کمیته‌های بی‌بازده

گرچه موقعیت کشورمان سبب شده ما را به نوعی کانون ادیان الهی بدانند، اما از این فرصتِ ممتاز بهره‌برداری درستی صورت نمی‌گیرد؛ تا آنجا که با وجود تشکیل کمیته‌ای در معاونت گردشگری سازمان میراث‌فرهنگى، صنایع‌دستی و گردشگرى تحت عنوان «کمیته گردشگری مذهبى»، هنوز هیچ برنامه‌ای در این‌ زمینه برای رونق سفرهای زیارتی و مذهبی داخلی وجود ندارد.
هوشنگ غفارپور، یکی از فعالان عرصه توریسم و رئیس هیأت‌مدیره مؤسسه گابین، که نخستین بار طرح ایجاد «جاده ولایت» در کشور را برای رونق گردشگری مذهبى مطرح کرد، با زیر سوال بردن تشکیل کمیته‌هایی این‌چنینی تصریح می‌کند: «نکته اینجاست که ما در تشکیل کمیته تبحر خاصی داریم ولی در خروجی‌ گرفتن از این کمیته‌ها نه. باید از این کمیته گردشگری مذهبى پرسیده شود طرح پایه و اصلی شما برای گردشگری مذهبى چیست و قرار است چه زمانی به اجرا درآید و تا چه زمانی به بازدهی برسد؟ برنامه کوتاه‌مدت و بلندمدت آن چیست؟ اگر پاسخی بود، تازه باید ببینیم چشم‌انداز آنها از اماکن مذهبی چیست؟ مشکل دیگر این است که ما همواره روی موج حرکت کرده‌ایم. الان تَب یک نوع گردشگری بالاست و ما به سراغش می‌رویم، اما برایش برنامه نداریم؛ فقط برایش مجموعه درست می‌کنیم، اما هیچ شناسنامه‌ای ندارد و نقطه ثقلش هم مشخص نیست.»
وی می‌افزاید:« اگر نقطه ثقل را به درستی مشخص کنیم، می‌توانیم از ایران به‌عنوان پایگاه شیعیان دنیا یاد کنیم و این در حالی است که دست‌کم 300 میلیون شیعه در جهان وجود دارد. اگر ما بتوانیم فقط یک درصد از این تعداد را به ایران جذب کنیم، می‌شود 3 میلیون نفر که برای اقتصاد گردشگری ما یک پیروزی محسوب می‌شود. این جدا از توریسم داخلی است که همواره تأکید من بر این بوده که ما تا توریسم داخلی خود را رونق ندهیم، نمی‌توانیم میزبان خوبی برای خارجی‌‌ها باشیم.»
این فعال عرصه گردشگرى، مشکل اصلی را در مشخص‌نبودن متولی برای گردشگری مذهبى دانسته و تصریح می‌کند: «به‌درستی مشخص نیست چه کسی مسئول و متولی این‌گونه مسافرت‌ها و برنامه‌هایش است. البته این مشکل تنها به کشور ما برنمی‌گردد و وقتی خاورمیانه را می‌نگرید، می‌بینید مهم‌ترین سایت‌های گردشگری دنیا هیچ‌کدام 5 میلیون‌ توریست هم ندارند، چه رسد به اینکه یک نوع خاص توریست داشته باشند؛ در حالی که مثلا اسپانیا 60 تا 63 میلیون گردشگر در سال را پذیراست.»
غفارپور تصریح می‌کند:«ما از نظر بافت‌شناسی و آشنایی با ادبیات توریستی در کشور مشکل داریم. الان فقط در مشهد است که با وجود زیرساخت‌های خوب اقامت، مردم با ادبیات مسافران و زائران آشنا هستند و به‌سادگی می‌توان در آن خانه اجاره کرد، اما سایت‌های غیرمذهبی‌‌مان مثل شیراز و اصفهان هنوز مشکل زیرساختی دارند.»
به اعتقاد وى، موضوع دیگر شناخت مسافر مذهبی است و این مسافر با مسافر معمولی تفاوت دارد. یک توریست کلاسیک با توری«2 شب و 3 روز» برای یک مقصد راضی‌ است، اما زائر، مدل اقامتش فرق می‌کند. او می‌خواهد یک سری اعمال را در مقصد انجام دهد؛ دیگر با 2 شب و 3 شب راضی نمی‌شود. او حتی مکان اقامتش هم متفاوت است و برای همین است که در مشهد ما «هتل‌آپارتمان» می‌بینیم و این مُدل مکان اقامتی مورد توجه قرار گرفته است. وی می‌افزاید:«به همین دلایل است که معتقدم ما هنوز نتوانسته‌ایم این فرصت را بشناسیم و هنوز زیارت و گردشگری مذهبى ما به‌صورت کاروان‌داری اداره و ساماندهی می‌شود.»
غفارپور با بیان این که اکنون در دنیا، بر اساس برنامه سازمان جهانی گردشگری150 تور با علایق ویژه طراحی شده است، اظهار می‌کند: «توریسم کلاسیک دیگر رو به تغییر نهاده است. ببینید اگر کسی یک‌ بار رفت برج ایفل در پاریس را دید، برای بار دوم رغبتی ندارد، ولی هر کس به خانه خدا رفته است باز هم دوست دارد این امکان برایش فراهم شود. اصلا به آداب و رفتارهای زائران توجه کنید! می‌بینید هیچ زائری هنگام خروج از مقصد زیارتی پشت نمی‌کند تا دوباره هم طلبیده شود. اینها فرصت‌های معنوی مهمی هستند که ما قدرش را نمی‌دانیم.»
 

پایگاهی برای شیعیان دنیا
بر اساس تحقیقات انجام شده هم اکنون زیارت، هدف اول سفر بسیاری از مردم کشورهای مسلمان و عربی است، بنابراین می‌توان از این امکان استفاده کرد و با تبلیغات در این‌گونه کشورها زمینه ورود گردشگران مذهبی و توسعه توریسم زیارتی را فراهم کرد؛ البته این در شرایطی است که ابتدا زیرساخت‌های موردنیاز ورود گردشگران فراهم باشد.
در مجموع، در شرایطی که رونق صنعت گردشگری می‌تواند موجب تحول اقتصادى، کسب درآمد و همچنین اشتغال‌زایی در کشور شود و حضور گردشگران به‌ویژه گردشگران مسلمان در ایران می‌تواند در زدودن تصویر نامناسب و غیرواقعی که کشورهای غربی با تبلیغات گسترده خود علیه کشورمان ترسیم کرده‌اند، مؤثر باشد، آیا بهتر نیست مسئولان سازمان میراث‌ فرهنگی و گردشگری و برنامه‌ریزان کشور توجه ویژه‌ای به ظرفیت‌های موجود به‌ویژه در بخش زیارتی و مذهبی داشته باشند تا شاید از این طریق بتوانیم در آینده‌ای نه چندان دور، شاهد رونق صنعت توریسم و جذب توریست زیارتی بیشتری به کشور باشیم.
گردشگری مذهبی در ایران با وجود 8 هزار و 919 مکان مذهبی مقدس، هنوز فاقد ساماندهی تخصصی و متمرکز بوده و این وضعیت نابسامان حتی در شهرهای مهمی چون مشهد و قم نیز مشاهده می‌شود.
تنها اگر از جمعیت 300 میلیون نفری شیعیان یک درصد را بتوانیم به ایران جذب کنیم، رقم 3 میلیون گردشگر خارجی مذهبی علاوه بر ارائه چهره واقعی از کشورمان در دنیا، برای اقتصاد ما نیز تعیین‌کننده خواهد بود.
در کل کشور 5 هزار و 800 بقعه متبرکه به‌عنوان آرامگاه‌های امام‌زادگان ثبت شده است که از این تعداد، یک هزار و 200 بقعه به‌دلیل حائز شرایط معمارى، فرهنگی و تاریخی بودن، در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌ است. 

منبع:پایگاه حوزه، بر گرفته از مجله خیمه، شماره 46 - آبان 87

تزلزل جایگاه مدیران؛ آفت گردشگری ایران

  چهار نفر در پنج سال اخیر در حالی حکم معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی را گرفته اند که هر کدام از آنها در دوره مدیریتشان طرحهایی را برای گردشگری ارائه کردند که با رفتنشان برخی از این طرحها ناقص اجرا شد و یا به بایگانی رفت.

  به گزارش خبرنگار مهر، محمد شریف ملک زاده معاون پیشین گردشگری چهار سال در سمت معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی ماند. او در قوه قضائیه و دانشگاه آزاد هم مسئولیتهایی بر عهده داشت و از سال 84 تا شهریور سال 88 در این معاونت طرحهای مختلفی را طراحی و یا اجرا کرد که برخی از آنها از ابتدا ناکام ماند. برخی دیگر با آمدن مدیر بعدی به ورطه فراموشی سپرده شد و یا به دلیل ناپخته بودن از فهرست برنامه های معاونت گردشگری توسط مدیران بعدی حذف شد.

 ملک زاده در چهار سال مدیریت خود 60 جابه جایی در رده مدیران کل و مشاوران خود داشت. وی طرحهایی برای گردشگری ایران اجرا کرد که تا به حال نتیجه محسوسی نداشته است. سفر کارت ملی، نامگذاری روزهای گردشگری، نامگذاری روز و تعیین شعار گردشگری برای استانها، اعلام شعارهای گردشگری در مسیرهای هوایی برای گردشگران خارجی، ایجاد دفاتر اطلاع رسانی گردشگری در فرودگاهها و کشورهای همسایه و ...  از جمله این طرحهای بدون سرانجام است.

 طراحی حدود هزار مسیر گردشگری و انتشار آن به صورت لوح فشرده و کتاب از برنامه های دیگر ملک زاده بود. هزار مسیری که بنا به ادعای او در طول 20 سال گذشته چنین کاری انجام نشده است. این در حالی است که فعالان گردشگری معتقدند بسیاری از این مسیرها به دلیل نداشتن امکانات قابل اجرا نیستند.

 در دوره محمد شریف ملک زاده با کشورهای بسیاری از جمله سوریه و ترکیه تفاهمنامه های گردشگری مختلف امضا شد که تنها یکی از موارد آنها، تبادل گردشگر بود اما اکنون آمارها نشان می دهد هنوز این امر محقق نشده و ایران همواره گردشگر فرست است نه گردشگر پذیر.

 نامگذاری هتلها با نام جاذبه های گردشگری از جمله طرحهایی بود که شگفتی هتلداران و اعتراض فعالان صنعت گردشگری را در پی داشت. ملک زاده اعلام کره بود هتلداران باید تا مرداد 88 اتاقهای هتل خود را به اسم یکی از جاذبه های گردشگری نامگذاری کنند به این معنا که نام اتاق هتل به عنوان مثال زیگورات باشد و طبقه آن جزیره قشم! اکنون و با گذشت یکسال این طرح نیز اجرا نشده است.

 در سال 88، ملک زاده از اجرای طرح ملی توریست با علایق ویژه خبر داده بود. وی اصطلاح توریست با علایق ویژه را مختص افرادی می دانست که دارای سلایق و علاقمندی به حوزه های خاصی از گردشگری مانند انواع ورزشها، برنامه های فرهنگی و یا آثار تاریخی و ... هستند اما با گذشت دو سال از آغاز این طرح، نه تنها هیچ مجوزی برای آژانسهای با توریسم علایق ویژه صادر نشد بلکه معاونان بعدی گردشگری سازمان میراث فرهنگی این طرح را با توجه به عدم استقبال آژانسداران و توریستها از برنامه های معاونت گردشگری حذف کردند.

 معاونی برای یکماه مدیریت گردشگری کشور

 چند روز بعد از حکم تودیع محمد شریف ملک زاده، حمید بقایی، قائم مقام سازمان میراث فرهنگی حکم سرپرستی معاونت گردشگری را به حسین فاضلی که معاون سرمایه گذاری سازمان میراث فرهنگی بود سپرد. در مدت کوتاهی که فاضلی سرپرستی این معاونت را بر عهده داشت حتی فرصت نکرد برنامه ای برای گردشگری ارائه کند.

تغییر دو معاون در فاصله کمتر از دو ماه

 پس از فاضلی سید رضا موسوی که در کارنامه کاری خود مدیریت روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی را داشت به عنوان معاون گردشگری معرفی شد. سید رضا موسوی برخی از برنامه هایی را که ملک زاده طراحی کرده بود حذف کرد. آن هم به این دلیل که یا از سوی فعالان گردشگری از این طرح ها استقبال نشد و یا عجولانه طراحی شده بودند. یکی از این برنامه ها ساخت هتلهای بانوان بود. توجیه معاونت گردشگری سابق برای موافقت با این طرح این بود که چون در کشور حدود هزار هتل وجود دارد پس این تعداد هتل برای 20 میلیون گردشگری که در سالهای آتی خواهیم داشت بسیار کم است. اما رضا موسوی معاون سوم گردشگری اجرایی شدن این طرح را توجیه پذیر ندانست. وی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: ساخت هتل بانوان در وهله اول باید توجیه داشته باشد بعد برای ساخت آن اقدام کنیم.

تکلیف برخی از طرحهای گردشگری مشخص نیست

 سید رضا موسوی در دوره مسئولیت خود تصمیم گرفت مجوز دفاتر خدمات مسافرتی به متقاضیان به آسانی داده نشود. به همین دلیل طرح اعطای مجوز بند ب به دیپلمه ها را که از برنامه های ملک زاده بود لغو و طرحی را اجرا کرد که به واسطه اجرای آن، آژانسداران به تکاپو افتاده و در زمینه تورهای ورودی تخصص کسب کنند و مهمتر از آن مجوز تاسیس آژانس به آسانی به افراد نابلد داده نشود. پس اعلام کرد که باید هر آژانسی به ازای 9 گردشگر خروجی، سه گردشگر وارد کشور کند این در حالی بود که آژانسداران معتقد بودند وقتی زیرساختها برای ورود گردشگر آماده نیست چرا چنین الزاماتی از سوی معاونت گردشگری ابلاغ می شود؟

 لغو برگزاری تورها به برخی از کشورها مانند دوبی و ارمنستان در ایام خاص که متاثر از سیاستهای سازمان میراث فرهنگی بود در دوره موسوی اجرا شد به طوری که اعلام باطل شدن مجوز آژانسهایی که این دستورات را اجرا نکنند اعتراض آژانسداران را در پی داشت. با این حال آنها با توجه به روندی که در سالهای اخیر در جا به جایی مدیران اتفاق افتاده بود صبر کردند تا ببینند در آینده چه اتفاقی می افتد اما همانطور که فعالان گردشگری پیش بینی می کردند سید رضا موسوی هم از معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی رفت و طرحهای گردشگری خود را به سازمان منطقه آزاد قشم برد.

 برنامه ریزی های مجدد معاونی که معلوم نیست تا چه زمانی در این سمت می ماند

 به تازگی  علیرضا عامری سرپرست جدید معاونت گردشگری در سازمان میراث فرهنگی که به عنوان چهارمین معاون در چهار سال اخیر بر صندلی این سمت نشسته است برنامه های خود را همانند معاونان پیشین گردشگری اعلام کرد.

 برگزاری کمیته های مشترک بین سوریه، عمان و مالزی مانند تفاهمنامه های پی در پی سالهای قبل با کشورها، تشکیل دوباره کمیته های تخصصی گردشگری و راه اندازی مجدد تورهای علایق ویژه که قبلا به دلیل عدم استقبال فعالان گردشگری منتفی شده بود جزء برنامه های معاون گردشگری جدید است.

 علیرضا عامری همچنین از تشکیل کمیته تحقق سند چشم انداز افق 1404 صنعت گردشگری در 6 ماه دوم سال جاری خبر داد و گفت: در این کمیته تکلیف ارگانهای مختلف برای رسیدن به چشم اندازهای 1404مشخص می شود. 

 تشکیل این کمیته به نظر مفید می آید اما باید دید آیا معاونت گردشگری می تواند از عهده تحقق اهداف این کمیته و برنامه های دیگر خود برآید؟  

 بی اعتمادی فعالان گردشگری به مدیران نتیجه جابه جایی های پی در پی

 بی برنامگی و تصمیم گیریهای پی در پی و بی نتیجه در معاونت گردشگری باعث می شود تا فعالان گردشگری به برنامه ها و طرحهای سازمان میراث فرهنگی اعتماد نداشته باشند و الزامات آن را اجرا نکنند. در واقع طی پنج سال اخیر در حوزه گردشگری بارها برنامه هایی اعلام شده که اجرای بسیاری از آنها مقطعی بوده و با آمدن مدیر بعدی ملغی شده است به طوری که  مسئولان این سازمان هیچگاه برنامه بلند مدت و منسجمی برای حوزه حوزه گردشگری نداشته اند تا با حضور مدیر بعدی تکمیل شود. 

منبع: خبرگزاری مهر