بروجرد از شهرهای باستانی ایران

  بُروجـِرد یکی از شهرها و شهرستانهای استان لرستان در غرب ایران است. وسعت شهرستان 1606 کیلومتر مربع است و جمعیت آن در سال 1385 حدود 400000 نفر تخمین زده شده است که بیش از 30% آن را ساکنین نقاط روستایی تشکیل می دهند. شهرستان بروجرد در شمال شرق لرستان واقع شده و دارای دو بخش مرکزی و اشترینان و هفت دهستان است. دهستانهای بروجرد شامل همت آباد، والانجرد، دره صیدی، گودرزی، شیروان، برده سره و اشترینان می باشد. این شهرستان مشتمل بر 198 روستای دارای سکنه است

 شهر بروجرد  
 بروجرد از شهرهای باستانی ایران است که برخی ساخت آن را به منوچهر از سلسله پیشدادیان نسبت می دهند اما شواهد کافی در مورد شهر بودن آن از دوران ساسانیان موجود است.بروجرد رالرها وروگرد می نامند محل گرد امدن سپاه یزدگرد بعداز شکست درقادسیه. بافت معماری قدیم این شهر که نهایتا در دوران قاجاریه ساماندهی شده بسیار زیبا بوده و نمونه هایی از آن هنوز باقی است. هسته اولیه بروجرد مشتمل بر دو کوی بزرگ با نامهای صوفیان و دانگه بوده است و بازارها، مسجدها و خانه های مجللی در آن وجود داشته است.
  بروجرد محصور به حصاری بزرگ بوده که اطراف آن نیز خندقی قرار داشته است. آخرین بار قلعه بروجرد به دستور حسام السلطنه در دوره قاجار بازسازی شد. این شهر در ارتفاع 1580 متری از سطح دریا و در 09/33 درجه شمالی و 08/48 درجه شرقی واقع می باشد. بروجرد بر سر راه  تهران - خوزستان قرار گرفته و دارای موقعیت ممتاز ارتباطی است. همچنین راه کرمانشاه - اصفهان از بروجرد می گذرد. بروجرد با خرم آباد 100، با اراک 110، با اصفهان 350 و با تهران 390 کیلومتر فاصله دارد.
  بروجرد به خاطر مردم خوش مشرب و طبیعت زیبایش گردشگران زیادی را پذیراست و در گذشته به دار السرور شهرت داشته است. شهر بروجرد با 270 هزار جمعیت در سال 1383 از نظر رتبه بیست و هفتمین شهر بزرگ ایران است و بعد از خرم آباد دومین شهر بزرگ لرستان است. جمعیت این شهر در سالهای 1365، 1370 و 1375 به ترتیب 186، 201 و 217 هزار نفر بوده است. 
   

 جغرافیا  

بروجرد دارای آب و هوای سرد کوهستانی با زمستانهای پر برف و سرد و تابستانهای معتدل است. تعداد روزهای یخبندان در برخی از نقاط این ناحیه به بیش از 70 روز می رسد. بیشترین درجه حرارت در تابستان ها 38 درجه و کم ترین آن در زمستان 18 درجه زیر صفر برآورد شده است. میزان باران سالیانه شهرستان بروجرد حدود 500 میلی متر است که بیشتر در فصل بهار انجام می گیرد. در زمستان بارشها بیشتر به صورت برف است که ارتفاع آن در شهر بروجرد گاه تا یک متر و در کوههای منطقه گاه تا سه متر می رسد.
  شهرستان بروجرد بر روی دشت سیلاخور قرار گرفته و رشته کوههای زاگرس دیواره غربی آن و پیشکوه های داخلی زاگرس که بیشتر تپه مانند هستند محدوده شرقی آن را تشکیل می دهند.  رشته کوه بزرگ گرین یا گرّی با طول 180 کیلومتر بخشی از زاگرس مرتفع است که از شمال باختری به جنوب شرقی کشیده شده و اشترانکوه دنباله آن است. قلل عمده این رشته کوه یکی چهل نابالغان در شمال دشت الشتر است که مانند دیواری در شمال لرستان کشیده شده و حد فاصل بین همدان و لرستان است.
  قله های مرتفع بروجرد مانند ولاش با ارتفاع 3623 متر نیز از بخش های دیگر کوه گرین هستند. گلرود، تیره، ماربره و تهیج رودهای بروجردند که از سرابها و چشمه های فراوان منطقه مانند ونایی، زارم، کرتول، زرشکه، سفید، پنبه، جانیزه و چشمه های دره خونی سرچشمه می گیرند.
  دامنه های کوههای زاگرس در محدود بروجرد از تنوع زیادی در گیاهان خودرو برخوردار است و بسیاری از گیاهان ناحیه بروجرد ارزش خوراکی و یا دارویی دارند. در محدوده فعلی شهرستان بروجرد جنگل وجود ندارد اما در ناحیه سیلاخور و در دامنه کوههای زاگرس که بطور سنتی جزو منطقه بروجرد به حساب می آیند جنگلهایی از درختان بلوط و ارس وجود دارد. گل گاوزبان، خاکشیر، گل ختمی، آویشن، عناب، ترنجبین، پر سیاوش، کاسنی، گل سرخ، شقایق، بیدمشک، لاله، زنبق، شیرین بیان، بن سرخ، خاکشیر و نرگس و همچنین نباتات خوراکی چون پیشوک، شنگ، زرشک، کنگر، ریواس، حاجی بیان، فرفیان، پونه و نعناع از گیاهان خودروی منطقه اند. گرگ، روباه، خرگوش، شغال، جوجه تیغی، خرس قهوه ای، کفتار، بز کوهی، قوچ، میش،انواع مار آبی و خاکی، سگ آبی، لاک پشت، خزندگان مختلف و پرندگان (کبک، درنا، تیهو، بلبل، سهره، رنگرز، دارکوب، عقاب، قوش، باغش (جغد)، شبکور (خفاش)، پرستو، گنجشک، سار، کلاغ، زاغچه ...) حیوانات ناحیه بروجرد را تشکیل می دهند.
  محصولات کشاورزی و باغی عمده بروجرد عبارت اند از گندم، جو، چغندر، ذرت، برنج، انواع لوبیا، نخود، گیاهان علوفه ای، دانه های روغنی، پنبه، باقلا، محصولات جالیزی، سبزیجات و میوه هایی چون سیب، انگور، گلابِ، انواع آلو، آلبالو، گیلاس، بادام، گردو، انجیر و سنجد.
بروجرد از نقاط زلزله خیز کشور است و زلزله سیلاخور با بزرگای 2/7 ریشتر یکی از بزرگ ترین زمین لرزه های ثبت شده ایران است. زلزله بروجرد در فروردین 1385 نیز از دیگر زمین لرزه های بزرگ منطقه است.

 وجه تسمیه   

سعید نفیسی بروجرد را از شهرهای ساسانیان و اصل آن را بروگرد و ساخته از "بر" + "گرد" دانسته است که به معنای شهری است که گرد است و بر و میوه فراوان دارد. اشکانیان و ساسانیان شهرها را بیشتر با پسوند گرد می ساخته اند همانند سوسنگرد، بروگرد و دارابگرد. عده ای نام درست بروجرد را ویرو گرد دانسته اند که به معنای شهر و ساخته ویرو شاهزاده اشکانی است. کوهی در غرب بروجرد با نام ولاش نیز یاد آور نام شاهان اشکانی است. اما معتبرترین نوشته ها، بروجرد را پیروزگرد دانسته اند که آن را به فیروز ساسانی منتسب می کند.
یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی پس از شکست از اعراب به منطقه بروجرد گریخت و سپاهیانش در آن محل بر + او + گرد آمدند و به این ترتیب نام این محل بَروگرد شد. در کتابهای تاریخی از بروجرد با نامهای گوناگون نام برده شده است مانند بَروجرد، برجود، فلوجرد، اردکرد، یزدگرد، ولوگرد. بروجرد امروزه با نامهای وروگرد vorugerd (لری)، بروگرد borugerd(روستایی)، ووری یرد vuriyerd (گویش بروجرد) و بروجرد borujerd (نام رسمی) آن شناخته می شود. لقب این شهر در گذشته دار السرور بوده است که نشان از طبیعت و محیط دلپذیر و مردم خوش مشرب آن داشته است. در دهه های اخیر لقب های شهر سبز، زادگاه فرزانگان و پاریس کوچولو نیز از سوی مردم مختلف برای بروجرد به کار گرفته شده است. 
منبع: iran-tourism.ir

معبد لائودیسه ، شهر گمشده سلوکی

     بقایای این معبد در محله ای بنام دوخواهران(شمال شرقی نهاوند) در زیر خروارها خاک مدفون است. این اثر تاریخی در سال 193ق.م به دستور آنتیخوس سوم از جانشینان اسکندر برای همسر خود به نام ملکه لائودیسه(لائودیکه) احداث شده و یکی از مهمترین آثاری که از این محوطه بدست آمده کتیبه ای است بر روی یک تخته سنگی که به خط یونانی نگاشته شده که در سال 1322 هـ.ش هنگام برداشت از خاک محله بدست آمده است.

  این کتیبه حاوی عناوین و اختیاراتی است از آنتیخوس ،سومین حکمران مقدونی، به ملکه و خواهرش لائودیسه، که به حاکم سلوکی تحت امرش مندموس در نهاوند ابلاغ شده و به فرمان مندموس مضمون نامه شاه بر روی سنگی به ابعاد 45 ×85 سانتی متر به خط یونانی قدیم و درسی و دو سطر حک شده،تاریخ کتیبه سال 119 از ماکاندیکوس است که با سال 193 ق. م تطبیق می کند و هم اکنون به همراه چندین مجسمه کوچک مفرغی در موزه ملی ایران باستان نگهداری می شود.

  متن کتیبه در سال 1949 میلادی توسط لوئی روبر ترجمه شده و در مجله هفتگی هلینکا به زبان فرانسه منتشر شده است .سپس ترجمه فرانسوی کتیبه توسط علی حاکمی به زبان فارسی انجام شد . این محوطه تاریخی در سال 1327 به شماره 374 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

  به منظور شناسایی محل معبد لائودیسه در تابستان 1384 هیأت کاوش محوطه لائودیسه به سرپرستی آقای رهبر کارشناس ارشد بازنشسته سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور عملیات گمانه زنی ،بررسی و مطالعه آغاز شد.

  باوجود محدودیت هایی که برای گمانه زنی وجود داشت. هیأت توانست یازده گمانه آزمایشی در ابعاد مختلف و در فاصله های متفاوت بزند. نهایتاً بعلت مشکلات فراوان(گمانه زنی در منازل که بر روی محوطه تاریخی قرار گرفته اند) سرپرست هیأت پیشنهاد کردند چند منزل مسکونی ک حدود آنها بر روی نقشه مشخص شده خریداری شود تا در فرصت مناسب نسبت به کاوش آنها اقدام شود.

  در این راستا در سال جاری (1387) از محل اعتبارات استانی تعدادی از منازل مذکور تملک شد و امیدواریم با تأمین اعتبار کاوش گسترده به منظور شناسایی معبد لائودیسه آغاز شود .

  در دوره سلوکی گذاشتن نام پادشاه یا همسر او بر کلنی ها(شهرها) معمول بوده، کلنی ها وقتی توسعه پیدا می کردند. لقب بولیس می گرفتند. آنتیخوس سوم در فرمانی که بر طبق کتیبه مکشوفه تأیید می شود دستور داد که معبدی بنام همسرش ساخته شود که به همین نام (( لائودیسه)) معروف شده بود. دراین دوره در تاریخ ایران با بنیاد گرفتن شماری شهر به گونه پولیس ممتاز است. شهر و شهرک‌های سلوکی در طول جاده بزرگ موسوم به خراسان یا جاده ابریشم ایجاد شده بود که شواهد باستان شناسی استقرار آنها را در دینور کرمانشاهان،نهاوند ،همدان و در خورهه محلات تأکید دارد. ایجاد این شهرها در راستای اهداف یونانی کردن ایرانیان و تسلط بر راههای ارتباطی دنبال می شد و به تبع آن نیز شهرها بر اساس الگوها و معیارهای شهر سازی سلوکیان ساخته می شد.

  یافته ها و داده های باستان شناسی شامل کتیبه، مجسمه های مفرغی،ستون، سر ستون و .... حکایت از وجود ساختمان‌های با عظمت دوره سلوکی دارد که در زیر بدان‌ها اشاره می شود.

کتیبه سنگی: این کتیبه بر روی یک تخت سنگ مرمر و به خط یونانی مشتمل بر امتیازاتی است که شرح آن عنوان شد و در برگیرنده دو متن است.

  متن اول
  مندموس به اپلودوروس و به کلیه صاحب منصبان شهر لائودیسه درود می فرستد که پس از این اعلامیه می بایست مواد فرمانی که شاه به من نوشته است ضمیمه شود و روی سنگی از آن سواد بردارید. سپس نوشته ای که مقرر داشته اند مطالعه نموده و آن را محفوظ نگاهدارید.و سنگ را در معروفترین زیارتگاه‌های شهر نگاه دارید. خوش باشید سال 119 دهم ماه یانه مدس.

  متن دوم
  شاه آنتیخوس به مندموس سلام می رساند و دستور می دهد که به شئونات خواهر ما ملکه لائودیسه بیافزائید و از او قدردانی کنید. این امر برای ما بسیار ضروری است. شما برای اینکه او در زندگانیش با مهر و محبت و مراقبت شدید خود را نشان داد . بلکه او هنوز نسبت به خدایان دارای عشق و احترام بی پایان است. بنابراین ما با مهر و علاقه دستور می دهیم و موافقت خود را با این امر اعلام می داریم. که او از جانب ما به این افتخار نایل گردد. خصوصاً مصمم هستیم همانطوری که در تمام قلمرو ما انتخاب کاهنین بزرگ از طرف ما انجام می شود. بدین نحو در این محل کاهنه هایی از طرف ملکه لائودیسه تعیین گردد. در حالی که حامل تاج های طلا و تصاویر او خواهند بود. سپس نام آنها در اسناد بعد از کاهنین نیاکان ما و خود ما ثبت گردد.و خلاصه بعد از آنکه نام ملکه لائودیسه در تمام قلمرو تو به عنوان کاهنه بزرگ معروف و مشهور گردید. کلیه کارها بر طبق گفتار ما انجام گرفت. مفاد فرمان را بر روی سنگی ثبت نمایند. تا وقف این مکان مقدس گردد. و بالاخره این عمل بسیار پسندیده ای که نسبت به خواهر ما انجام دادیم. نتایج آن در حال و آینده آشکارخواهد شد. سال 119 ا زماه کاندیکوس .

  پیکره های کوچک مفرغی: مجسمه کوچک مفرغی با ویژگی ها و مشخصه های دوران هلنی نمونه های از مجسمه های الهگان و خدایان یونانی را نشان می دهد. در میان این مجسمه های کوچک زئوس- آتنا،آپولو، و دمتر را می توان باز شناخت.

  مجسمه زئوس، مجسمه مفرغی انسانی به سبک یونانی که در دست راست گلی دارد و دست چپ به طرف گردن برگشته و با نوارهای برجسته،مردی است با ریش بلند و در حالیکه موهای بافته او دور سر جمع شده اند و حالت وقار و سنگینی خاصی بدان داده است.

  لباس او شامل پارچه بدون دوخت که تا کمی بالاتر از قوزک پا را می پوشاند و دور کمر پیچیده شده است. و سر دیگر آن از پشت روی شانه چپ امتداد یافته و در جلو به طور آزاد افتاده است. چین‌های لباس به طور عمودی و افقی است. که وضعیت طبیعی پارچه در اینجا مشخص شده . بازوی چپ بطور افقی تا مقابل شانه بالا رفته و سپس از آرنج به طرف بدن روی پای چپ تکیه داده است. پای راست روی پاشنه تکیه دارد و کمی جلوتر از پای چپ قرار گرفته است. سینه ستبر و عضلات قوی این مجسمه القاء کننده قدرت است. مجسمه زئوس از تناسب نسبی برخوردار است. زیرا نسبت سر به تمام بدن کمی بیشتر از (یک به هفت) است.

  مجسمه آتناپارتنوس- مجسمه مفرغی انسانی با کلاه تاج دار شبیه به سبک یونانی که در دست راست صفحه مدوری دارد و در دست چپ به حالت نیزه در دست تا بالای سر آورده است و دست گره نشان داده شده که بیانگر آنست که مسلح به نیزه بوده است. بخشی از موهای مجعد از زیر کلاه مخروطی نمایان است و لباس او از سه قسمت تشکیل شده، اول زیر پوشی است که دارای آستین‌هایی تا آرنج بوده و کاملاً به بدن چسبیده اند. و در جلوی سینه فقط یقه آن به وسیله نواری مشخص شده، بخش دوم لباس بلندی است که پاها را می پوشاند. کمربندی محکم روی این لباس بلند بسته شده این لباس بدون آستین که روی شانه راست گره خورده است. در اصطلاح یونانی خیتون نامیده می شود.چین های پارچه از بالا به پایین زیادتر بخصوص در بخش پایین بیشتر اما در بخش بالا صاف و بدون چین است. پارچه سومی ایماتیون روی شانه چپ بطور مورب افتاده بطوری که نصف بدن را می پوشاند. در مورد تصویری که روی سینه الهه است باید گفت که تصویری از (( مدوزیا گورکن)) است که در اثر خاصیت سحرآمیزی که در چشم های ((مدوز)) است هرکس به آن نگاه کند به سنگ تبدیل می شود که بعنوان نوعی طلسم مورد استفاده قرار گرفته است.

  معبد لائودیسه(شهر سلوکی نهاوند) در زیر خروارها خاک پنهان مانده است و با توجه به ارزشمند بودن آن اثر تاریخی و فرهنگی ضرورت دارد با مطالعات و کاوش های گسترده باستان شناختی زنده و احیاء شود که این موضوع حمایت مقامات استانی و سازمان میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری کشور را می طلبد که خود در توسعه گردشگری و اشتغال زائی سهم بسزائی خواهد داشت و بعنوان یکی از مناطق تاریخی و بین المللی به جهانیان معرفی خواهد شد.

منبع: ایران توریسم

سوغات استانهای ایران

  هر یک از استانهای کشور عزیزمان ایران صنایع دستی و سوغاتهای خاص خود را که بیانگر فرهنگ مردم آن اقلیم می باشد را دارا است. با چندی از این سوغاتها آشنا شوید.

 استان های خراسان : 

با توجه به تنوع و رونق صنایع دستى و نیز حضور بارگاه حضرت رضاعلیه‌السلام که تبرکى خاص به سوغاتى هاى مشهد داده است، خرید سوغات از مشهد براى هر مسافرى اهمیت خاصى دارد. بازار رضا که در ضلع شرقى خیابان امام رضا و در نزدیکى حرم واقع شده است، از مهمترین مراکز خرید زوار به شمار میرود. بازار رضا در دو طبقه احداث شده است، در طبقه دوم آن کارگاه هاى کوچک صنایع دستى، طلاکارى، فیروزه تراشى و گلدوزى ایجاد شده است. ترقبه و شاندیز نیز در سالیان اخیر به مرکز فروش صنایع دستى و خشکبار تبدیل شده اند.قالى مخصوصا فرش کاشمر، انواع انگشتر و زینت آلات فیروزه وعقیق، انواع پوستین و مصنوعات سنگى از محصولات صنایع دستى خراسان هستند.
همچنین صنایع دستى کردهاى شمال خراسان مانند گلیم، خورجین، جوراب و شال نیز زیبایى خاص خورا دارا هستند. از مهمترین سوغاتى هاى استان خراسان مى توان به زعفران قائنات و جنوب خراسان، نبات و آبنبات بجنوردى، خشکبار، آجیل، ادویه جات و زرشک اشاره کرد. 
 

استان مرکزى : 

سوغات استان مرکزى انواع مواد خوراکى از جمله انار انگور ،لبنیات، کشمش ،گردو، بادام، شیره انگور است و صنایع دستى مانند انواع فرش و قالیچه گلیم، معرق و گیوه است. 
 

استان همدان :
مرکز صنایع دستى چرم استان در شهر همدان است. کیف، کفش، کمربند چرمى همدان از مرغوبیت و شهرت بالایى برخوردار است. از صنایع دستى رایج استان همدان، گیوه بافى است. گیوه، نوعى کفش نرم، سبک، مقاوم، خنک و ارزان قیمت است که رویه آن، از نخ پنبه اى تابیده شده و زیره آن، از چرم یا آجیده انتخاب مى شود. بافت رویه این کفش عمدتا در روستاهاى نهاوند و روستاى آرتیمان در تویسرکان و بافت زیر آجیده در ملایر رایج است.
شهرستان تویسرکان یکى از قطبهاى تولید گردو در کشور بوده و گردوى آن از مرغوب ترین انواع گردو در جهان است. از اواخر شهریورماه تا نیمه اول مهرماه هر سال درختان قطور و بلند گردو را با چوبهاى بلندى که "نیزه" خوانده مى شوند گردو تکانى مى کنند که منظره آن دیدنى و بسیار جالب است. صنعت سفالگرى و سرامیک سازى در شهر لالجین از توابع شهرستان بهار در 20 کیلومترى شهر همدان از رونق و شهرت بسزائى برخوردار است. 
 

استان کهگیلویه و بویراحمد : 

دست بافته هاى عشایر استان مهمترین صنایع دستى استان را تشکیل میدهند قالى میدهند . قالى گبه گلیم گچمه (که ترکیبى از گلیم و قالى است) جاجیم و خورجین از جمله این دست بافته‌ها هستند که استفاده از رنگهاى طبیعى و شاد بهمراه نقوش از طبیعت آنرا زیبا و دل انگیز میسازد. انواع محصولات کشاورزى مانند گردو عسل روغن محلى لبنیات سیب انگور نیز از جمله سوغات این استان به شمار مى آیند. 
 

استان گلستان : 

محصولات صنایع دستى استان گلستان از طبیعت منطقه و نیازهاى خاص آن شکل گرفته است که برخى از آنها چون قالى ترکمنى در ایران بى نظیر است. در حال حاضر استان گلستان یکى از قطبهاى مهم تولید کننده فرش ترکمنى، قالیچه، پشتى، قارچین، گلیم، نمدبافى، گلدوزى، سوزن دوزى، ابریشم دوزى بر پارچه، زیور آلات ترکمنى ، ساختن آلات موسیقى، سبد بافى، ریسندگى و بافندگى الیاف، پارچه بافى و تولید وسایل چوبى است. از دیگرسوغاتى هاى این استان مى توان به شال و روسرى ترکمنى و خاویار اشاره کرد.
از بهترین جاها براى خرید صنایع دستى و سوغاتى بازار دائمى و قدیمى گرگان است که داخل بافت قدیمى شهر گرگان قرار دارد، همچنین بازار هاى روزهاى هفتگى نیز از مهمترین مراکز عرضه صنایع دستى وماهى هستند. 
 

استان گیلان :
صنایع دستى به ویژه صنایع دستى روستایى نوعى فعالیت اقتصادى است که آمیختگى شدید آن با سنت ها عادات و بینش سازندگان و همچنین تاثیر محسوس محیط جغرافیایى در این صنعت موجب تمایز آن از فرآورده هاى مى شود. در نقاط مختلف گیلان و با توجه به فرهنگ هر منطقه صنایع دستى خاصى رواج دارد از جمله:
سفالگرى در املش و روستاى جیرده شفت، شال بافى که ویژه تالش ها و گالش ها است. چوموش دوزى یا چارق دوزى که در ماسوله رایج است. همچنین حصیر بافى و بامبو بافى،قالى و گلیم بافى و قلاب دوزى در مناطق مختلف استان رایج است. صنایع چوبى استان و دست ساختهاى هنرمندان گیلانى بسیار مورد علاقه گردشگران است که یکى از نمونهاى زیباى کار هاى چوبى، صندوق هاى مخصوصى به نام بولاکى است.
از دیگر سوغاتى هاى این استان مى توان به کلوچه لاهیجان و فومن، زیتون رودبار و برنج آستانه اشرفیه و چاى لاهیجان اشاره کرد. 
 

استان لرستان :
با توجه به ترکیب جمعیتى عشایرى، روستایى و شهرى در استان و متناسب با نوع فعالیت آنها صنایع دستى نیز متفاوت و متمایز میباشد. اکثر دست ساخته ها و بافته هاى عشایرى و روستایى استان، سیاه چادر، قالى، گلیم، چیت، جاجیم بافى و رنگرزى میباشد که بیشتر جهت مصرف داخلى تولید مى نمایند و صنایع دستى شهرى استان خراطى، ورشو سازى، نمد بافى، قالى بافى و گلیم بافى میباشد.
که عمده سوغاتى هاى استان را تشکیل میدهد. عسل لرستان که از نظر مرغوبیت و ارزش غذایى در سطح بالایى میباشد یکى دیگر از محصولات سوغاتى استان بشمار میرود. 
 

استان مازندران :
گلیم بافى، جاجیم بافى، ظروف سفالى، ظروف و مجسمه هاى چوبى و نمدبافى از مهمترین صنایع دستى استان مازندران محسوب هستند که عمدتا در نواحى کوهستانى استان تولید و در سراسر منطقه عرضه میشوند. در این میان محصولات چوبى و نمدبافى از شهرت بیشترى برخوردارند. برنج، مرکبات، مرباها و ترشیجات از مهمترین مواد غذایى هستند که بعنوان سوغاتى مازندران محسوب میشوند 
 

استان قزوین : 

سوزن دوزى، گلابتون دوزى، ساخت جعبه هاى آینه دار و حکاکى و قلمزنى از مهم ترین صنایع دستى استان هستند.فرش و سفال قزوین نیز معرف است. همچنین قزوین را پایتخت هنر خوشنویسى ایران نامیده اند. انواع شیرینى بویژه باقلوا و محصولات باغى مانند بادام، پسته، فندق، انگور، کشمش، انار سنگان، سیب، زردآلو، ذغال اخته و... از دیگر سوغاتى هاى قزوین به شمار میرودند. 
 

استان قم :
فرش ابریشم: فرش ابریشم دستباف قم از نفیس ترین صنایع دستى است که از نظر رنگ آمیزى و طرح و نقشه اصیل ایرانى و کیفیت طرفداران بسیارى دارد.
سفال و سرامیک: این هنر دستى، با سابقه دیرینه خود در طرح هاى خاص خود طرفداران زیادى در داخل و خارج از کشور دارد. منبت کارى چوب: نقوش و طرح هاى زیبایى است که بر روى انواع میز و صندلى و صنایع چوبى کنده کارى مى گردد و این صنعت دستى در قم به دست استادکارانى بسیار ماهر و زبردست ساخته مى شود.
سوهان قم: از بهترین شیرینى هاى محلى استان بوده که به ذائقه تمامى مردم دنیا خوشایند است. این شیرینى از آرد، جوانه گندم، شکر، روغن، مغز پسته و بادام، هل و زعفران در دو نوع، لقمه اى و گل گرد تهیه مى شود. 
 

استان کردستان : 

مهمترین صنایع دستى استان شامل فرش، گلیم، سجاده، نمد، نازک‌کارى، زیورآلات کردى و آلات موسیقى است. فرش سنندج در نوع خود بى‌نظیر است و فرش و گلیم بیجار نیز معروفیت خاصى دارد. شاید بتوان گفت بعد از فرش، مهمترین سوغات استان صفحه شطرنج و سایر مصنوعات چوبى است که توسط هنرمندان حرفه‌اى این دیار ساخته و روانه بازار مى‌شود. 
 

استان کرمان :
قالى کرمان که از نظر بافت و طرح بسیار زیبا و منحصر به فرد است از مهمترین صنایع دستى کرمان و ایران است . پته دوزى نیز که نوعى سوزن دوزى است در کرمان رواج دارد. پسته، انواع خشکبار، قوتو از جمله مهم ترین سوغاتى هاى کرمان است. 
 

استان کرمانشاه : 

نمدمالى در مناطق روستایى و شهرى رایج است. قصرشیرین و اسلام آباد غرب و سرپل ذهاب مراکز عمده نمدمالى است. گیوه کشى نیز در شهرها رواج دارد و گیوه هاى منطقه به واسطه سبکى، راحتى، خنکى، مقاومت و ارزانى معروف است. گلیم بافى از دیگر صنایع دستى رایج است .بهترین نوع آن در هرسین بافته میشود که به هرسینى معروف است. همچنین روغن کرمانشاهى و شیرینى کاک و نان برنجى از معروفترین سوغاتى هاى کرمانشاه هستند. 
 

استان زنجان : 

صنایع دستى و سوغاتى هاى مهم زنجان عبارتند از: انواع چاقو (قلم تراش، جیبى، دسته ملیله، کارد آشپزخانه و...) ملیله (انواع پایه هاى استکان، سینى، قاشق و چنگال غذا و چایخورى، کاسه، گلدان، قاب عکس و ...) چارق (نوعى کفش روفرشى بسیار زیباى زنانه) و فرش و گلیم دست باف. از کارهاى دستى بومى زنجان ساخت وسایل نقره اى و بندرت طلایى بصورت ملیله کارى است که در اوایل فقط در زنجان معمول بوده که در زمان رضاخان تعدادى از هنرمندان زنجانى به تهران و اصفهان کوچ کردند و این هنر ظریف را در آن شهرها رواج دادند.
از دیرباز در سراسر ایران هرگاه سخن از زنجان به میان آید نقش چاقوهاى آن در اذهان پدیدار میگردد و در بسیارى از سرزمینهاى دور و نزدیک چاقوهاى ظریف و با دوام زنجان معروف است. فرش، گلیم و جاجیم زنجان از معروفیت خاصى برخوردارند. چارق دوزى یکى دیگر از هنرهاى دستى است که دستهاى ظریف هنرمندان زنجانى در تولیدشان مهارت ویژه اى دارند این چارقها مشخصا زنانه بوده و استفاده از آن جنبه تشریفاتى و تفننى دارد.و مناسبترین سوغات شهر محسوب میشود. 
 

استان سمنان :
از صنایع دستى رایج در استان مى توان به انواع جاجیم، قالى، گلیم، قالیچه، سفره‌هاى قلمکار، سفال سرامیک و نمد اشاره کرد. پسته دامغان نیز از بهترین سوغاتى‌هاى این استان است. 
 

استان سیستان و بلوچستان :
از جمله مهم ترین صنایع دستى این استان مى توان به حصیر بافب، سوزن دوزى و خامه دوزى و سفالگرى اشاره کرد. حصیر بافى:
با توجه به نى زارهاى اطراف دریاچه هامون7 ساخت انواع محصولات حصیرى از نوعى نى که در محل به نام \"لوخ\" معروف است در این مناطق رونق فراوانى دارد. همچنین در مناطق مرکزى و جنوب شرقى استان نیز از برگهاى نوعى نخل بنام محلى \"داز\" انواع محصولات حصیرى بافته مى شود. سوزن دوزى و خامه دوزى:
یکى از صنایع بسیار معروف این استان سوزن دوزى است که خاص زنان بلوچ است. محصولات سوزن دوزى تنوع بسیار دارد و از لباس و رومیزى تا وسایل تزئینى را در بر مى گیرد. خامه دوزى نیز شبیه سوزن دوزى است که در بافت محصولات از آیینه هاى ریزى براى تزیین استفاده مى شود. رومیزى ، کلاه، جلیقه و پیش سینه از جمله مهم ترین چیزهایى است که بر روى آنها خامه دوزى مى شود.
سفال کلپورگان:
در روستاى کلپورگان شهرستان سراوان سفالگرى سابقه شش تا هفت هزار ساله دارد. از ویژگى هاى خاص سفال گلپورگان آن است که اولا تنها زنان به سفالگرى اشتغال دارند. در ساخت ظروف و اشیاء سفالى از چرخ سفالگرى استفاده نمى شود و شکل دهى با دست است.
 

استان فارس  :

ریسندگی، فلزکاری ،خاتم کاری، قالی بافی ،حصیربافی , منبت کاری کنده کاری ظروف سفالی گیوه دوزی نمد مالی خراطی چرم سازی ،سنگ تراشی و شیشه گری مهمترین محصول صادراتی و سوغاتی , خرما ، انجیر , آبلیمو ،مسقطی قالی گلیم گبه انواع ترش جات عرقیات سفید آب , کیسه حمام، حنا، لارستان ،انجیر و زعفران استهبان انارمهارلو مسقطی لارستان سفیدآب صنایع دستی و گیوه استهبان خرمای جهرم و آبلیموی جهرم. 
 

استان بوشهر :
در حال حاضر شاخص ترین محصول صنایع دستى استان بوشهر گبه و گلیم صادراتى است که در مناطق وسیعى از شهرستانهاى استان رواج دارد. مهمترین مراکز گبه بافى در استان بوشهر عبارتند از: روستاهاى شول، کمالى، بهمنیارى، محمدصالحى، عباسى، فخرآورى، کلر و چهار روستایى از توابع شهرستان گناوه. پس از آن باید از عباى شترى بوشهر نام برد که در نوع خود منحصر به فرد میباشد و امروزه به مقدار بسیار محدودى تولید میگردد.
گرگوربافى، حصیربافى، سفال و سرامیک از دیگر صنایع دستى استان بوشهر هستند. محصولات دریایى(ماهى و میگو) و شیره خرما و ارده از سوغاتى این استان هستند. 
 

استان چهارمحال و بختیارى : 

فرش و گلیم چالشتر مراکز اتراق عشایر و روستاهاى استان چهارمحال و بختیارى محل تولید گلیم وجاجیم است. محل تولید این فرش شهرستان چالشتر و اکثر مراکز عشایرى است. فرش چالشتر با طرحهایى از قبیل خشتى، لچک ترنج، سرو و کاج، گل مینا، بى بى باف،کف ساده، بته اى و ...بافته مى شود. 
 

استان خوزستان : 

از مهم ترین صنایع دستى مى توان به عبابافى در شوشتر و اطراف آن اشاره کرد. 

منبع: iran-tourism.ir

غار قوری قلعه در کرمانشاه

  علت نامگذاری این غار به نام غار قوری قلعه این است که در ٧٠٠ متری غار آبادی ای قرار دارد که در ایام قدیم اطراف این آبادی را قلعه های مختلفی در بر گرفته که شکل یکی از این قلعه ها شبیه قوری بوده است.

 این غار در گذشته مورد توجه غارنوردان مختلف از کشور هایی همچون امریکا ،انگلیس ، فرانسه در سالهای قبل از انقلاب قرار گرفت که تا عمق ٥٥٠ متری غار را شناسایی کرده اند. در تابستان ١٣٦٨ غارنوردان کرمانشاه تا عمق ١٣٤٠متری غار را شناسایی کردند.
  بازدید عموم که در تابستان ١٣٧٨راه اندازی شده است شامل دو تالار به نامهای مریم و کوهان شتر می باشد واشکال مختلفی ار جمله نیم رخ شتر، کوهان شتر ، کاخ سفید امریکا ، مار ، طوطی ، کرکس ، قلب ، مشابه تصویر حضرت مریم ، شیر سنگی ، بابانوئل ، برج پیزا، آسیه زن فرعون، مجسمه ابوالهول ، مجسمه فردوسی، کشتی واشکال دیگری که مشابه آن در این قسمت یافت می شود.

  فار دوم غار که ١٠٠٠متر است شامل سه تالار به نامهای نماز ، بلور ، عروس یا بتهوون(بزرگترین موسیقی دان جهان) می باشد. تالار نماز در ٥٥٠ متری غار و چسبیده به تونل برزخ است و قسمت اصلی غار که عملیات حفاری ان را متوقف کرده است تونل برزخ است به طول ١٢ متر و عرض ٨ متر که ارتفاع آب آن ٢ الی ٣ متر می باشد و سقفش به آب چسبیده است. این قسمت باید تونل شیشه ای بخورد تا قسمت های بعدی آن حفاری بشود. در ١٠٠٠متری غار تالار بلور وجود دارد که قشنگ ترین حوضچه جهان داخل آن قرار دارد و قندیل هایی وجود دارند که به ضورت پرده ای شکل اند و با دست به هر کدام از آنها که می زنید صدای یکی از آلات موسیقی می دهد.  در ١٥٠٠ متری غار تالار عروس (بتهوون) قرار دارد که زیبایی آن قابل وصف نیست و جنس سنگ های آن کریستال وسفید و براق هستند و این قدر زیبا است که اگر کسی بخواهد از روی آنها برود جای پای او در این قسمت می ماند. سقف آن طوری است که قندیل هایی شبیه میله خودکار که جنسشان از رسوبات آهکی و حالت کریستال به خود گرفته اند (٢الی٨ متر ) پایین آمده اند و این قدر نازک وشفاف هستند که با زدن یک دست هشت متر آن می ریزد . در ٢٧٠٠ متری غار ٤ آبشار به ارتفاع ١٠ الی ١٢ متر وجود دارد. در طول ٣١٤٠ متری، غار ریزش کرده است و این قسمت باید کنده کاری شود تا قسمت های بعدی غار نیز شناسایی شود و تا حال کسی انتهای غار را کشف نکرده است و در اصل غار بی انتها می باشد.  

 

   

 

زمین شناسان قدمت غار را ٦٠ میلیون سال پیش براورد کرده اند و طول تقریبی غار را ١٣ کیلومتر تخمین زده اند. دمای داخل غار 7- و رطوبت نسبی ٨٩% می باشد. اشیای یافته شده در غار هشت عدد قاشق و بشقاب ، ٤ عدد کوزه بزرگ ، یک عدد کوزه کوچک که ١٥ عدد سکه داخل آن بود و مربوط به دوران یزدگرد سوم و اواخر دوره ساسانیان است و همچنین جمجمه سر انسان نیز یافت شده است . این غار با طول  ١٣ کیلومتر بزرگترین غار آبی آسیا و جزء شکیل ترین غار های جهان است. غار قوری قلعه در دّره مران (غارها) در ٨٨کیلومتری جاده کرمانشاه - پاوه در شمال روستای قوری قلعه قرار گرفته است.

منبع: iran-tourism.ir

آشنایی با ده اثر ایرانی ثبت شده در یونسکو

  یونسکو، بازوی علمی، فرهنگی و آموزشی سازمان ملل متحد در سال 1972، تشکیل کنوانسیونی برای شناسایی، حفاظت و معرفی میراث فرهنگی و طبیعی بشر در گوشه و کن شناسایی، حفاظت و معرفی میراث فرهنگی و طبیعی بشر در گوشه و کنار جهان را تصویب کرد

نقش یونسکو در امور گردشگری به‌تدریج و از زمان عهده‌داری وظیفه مهم حمایت از توسعه فرهنگی در مرکز وظایف آن قرار گرفت. تا‌کنون 180 کشور دنیا کنوانسیون میراث جهانی را امضا کرده‌اند و نزدیک به 800محوطه فرهنگی و طبیعی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

ایران با تاریخ عظیم و پشتوانه غنی فرهنگی که دارد 10 اثر را در فهرست یونسکو برای جهانیان ثبت کرده است. این آثار به‌ترتیب تاریخ ثبت در فهرست یونسکو از این قرارند: چغازنبیل، تخت جمشید ، میدان‌نقش‌جهان، تخت سلیمان ، پاسارگاد، گنبد سلطانیه، بم و منظر فرهنگی آن، سنگ‌نبشته بیستون، مجموعه کلیساهای تاریخی قره‌کلیسا و سازه‌های آبی شوشتر. در ادامه با مشخصات این آثار بیشتر آشنا می‌شوید:

گنبد سلطانیه:

گنبد سلطانیه بزرگ‌ترین گنبد آجری جهان و مقبره‌ اولجایتو است که نام خود را به سلطان محمد خدابنده تغییر داد و از آثار مهم دوره ایلخانان به حساب می‌آید. این بنا مسجدی است بسیار زیبا که از حیث معماری و تزیین و بزرگی در دنیا مشهور است. گنبد مزبور در 5 فرسخی سمت شرقی شهر زنجان در داخل باروی شهر قدیم سلطانیه قرار گرفته و بنایی است هشت‌ضلعی که طول هر ضلع آن ۸۰ گز است. 8 مناره نیز در اطراف گنبد دارد و قدیمی‌ترین گنبد دوپوش موجود در ایران است. رنگ گنبد آبی است. روی این اضلاع گنبد بلندی قرار گرفته که ارتفاع آن‌را ۱۲۰ گز نوشته‌اند. در قسمت بالایی آن ساختمان دور تا دور اطاق‌ها و غرفه‌ها ساخته‌اند. خود گنبد از کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ پوشیده و سقف داخل اتاق‌های بالا با گچبری‌ها و آجرهای رنگارنگ تزیین یافته‌است.

قره کلیسا:

قره کلیسا کلیسای تادئوس مقدس، نام کلیسایی تاریخی در استان آذربایجان غربی ایران است. این کلیسا در جنوب ماکو و ۲۰کیلومتری شمال شرقی چالدران در کنار روستایی به همین نام واقع شده‌است. در تاریخ ۷ ژوئیه ۲۰۰۸، مجموعه قره کلیسا، شامل 3کلیسای اصلی با نام‌های قره کلیسا یا سنت تادئوس، سنت استپانوس و زور زور در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

میدان نقش جهان:

میدان نقش جهان در سده ‌یازدهم هجری قمری (سده‌هفدهم میلادی) یکی از بزرگ‌ترین میدان‌های جهان بوده‌است و در دوره شاه عباس و جانشینان او محل بازی چوگان، رژه‌ارتش، چراغانی و محل نمایش‌های گوناگون بوده‌است. دو دروازه سنگی چوگان از آن دوره هنوز در میدان باقی است که از انجام ورزش چوگان در آن دوره حکایت می‌کند. این میدان همچنین محل برگزاری جمعه بازارهای عظیم بوده‌است. یکی از نخستین مراسم رسمی‌ای که در این میدان برگزار شده‌است، بازگشت پیروزمندانه امامقلی‌خان از فتح جزیره هرمز به پایتخت (اصفهان) بوده‌است.

تخت سلیمان:

نام محوطه تاریخی بزرگی در نزدیکی تَکاب و روستای تخت سلیمان (در گذشته نصرت‌آباد) در استان آذربایجان غربی در کشور ایران است.

مجموعه بناهای تاریخی در تخت سلیمان در اطراف دریاچه‌ای طبیعی ساخته شده است. آثار بناهای دوره‌های اشکانیان و ساسانی و ایلخانان مغول در این محل یافت شده است. مهم‌ترین آثار به جا مانده از آن آتشکده و تالارهای دوره ساسانی است. برخی آثار ساسانی دیگر نیز در کوه بلقیس و زندان سلیمان در نزدیکی تخت سلیمان ساخته شده است.

چغازنبیل:

این اثر در نوزدهم اردیبهشت 1358 به فهرست آثار جهانی وارد شد. این نیایشگاه توسط اونتاش گال، پادشاه بزرگ عیلام باستان و برای ستایش ایزد اینشوشیناک، نگهبان شهر شوش، ساخته شده‌است.مکان جغرافیایی زیگورات چغازنبیل در ۴۵ کیلومتری جنوب شهر شوش در نزدیکی‌منطقه باستانی هفت‌تپه است. بلندی آغازین آن ۵۲ متر و ۵ طبقه بوده‌است. امروزه ارتفاع آن ۲۵ متر و تنها ۲ طبقه و نیم از آن باقی مانده‌است. «چغازنبیل» که نام باستانی این بنا به شمار می‌آید، واژه‌ای محلی و مرکب از دو واژه چُغا (به معنای تپه در زبان لری) و زنبیل است که اشاره‌ای است به مکان معبد که سابقا تپه بوده و آن را به زنبیل واژگون تشبیه می‌کردند.

سنگ نوشته بیستون: 

این اثر در سال 2006 میلادی به ثبت جهانی رسید. این سنگ نوشته  حدود 27 کیلومتری شهر کرمانشاه در غرب ایران است. نقش بیستون پیروزی داریوش یکم را بر گئوماته مغ (بردیای دروغین) و نه‌ شورشی دیگر را نشان می‌دهد.

ارگ بم:

ارگ بم بزرگ‌ترین بنای خشت و گلی دنیا است که در نزدیکی شهر بم در استان کرمان و در جنوب شرقی ایران قرار دارد. این بنا پیش از سده ۵ پیش از میلاد ساخته شده و تا حدود سال ۱۸۵۰ میلادی مورد استفاده بوده‌است. در تاریخ ۵ دی ۱۳۸۲، زمین‌لرزه‌ شدیدی که در بم روی داد باعث شد این بنا تا حدود زیادی تخریب شود.

پاسارگاد:

پاسارگاد مجموعه‌ای از آثار باستانی برجای‌مانده از دوران هخامنشی است که در 135 کیلومتری شمال شیراز در منطقه‌پاسارگاد استان فارس واقع شده‌است. این مجموعه دربرگیرنده‌ ابنیه‌ای چون کاخ‌دروازه، پل، کاخ بار عام، کاخ اختصاصی، دو کوشک، آبنماهای باغ شاهی، آرامگاه کمبوجیه، استحکامات دفاعی تل تخت، کاروانسرای مظفری، آرامگاه کوروش بزرگ، محوطه مقدس و تنگه بلاغی است.این مجموعه، پنجمین مجموعه‌ثبت‌شده در فهرست آثار میراث جهانی در ایران است که طی جلسه یونسکو که در تیرماه سال ۱۳۸۳ در چین برگزار شد به‌علت دارا بودن شاخص‌های فراوان با 100در صد آرا در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید.

سازه‌های آبی شوشتر:

سازه‌های آبی شوشتر تیر ماه سال‌جاری با اخذ اکثریت آرا در نشست سالانه مرکز میراث جهانی به‌عنوان دهمین اثر ایرانی ثبت شد. مجموعه آسیاب‌های شوشتر در استان خوزستان شامل ده‌ها آسیاب است که بزرگ‌ترین مجموعه صنعتی تا پیش از انقلاب صنعتی به شمار می‌رود. استفاده از آب براساس شرایط اقلیمی با ایجاد شبکه‌های زیرزمینی زیر شهرکهن شوشتر، یکی از هوشمندانه‌ترین شکل‌های معماری شهری آبی را بروز داده است.

تخت جمشید:

تخت جمشید سالیان سال پایتخت تشریفاتی امپراتوری ایران در زمان دودمان هخامنشیان بوده‌ است. باور تاریخ‌دانان بر این است که اسکندر مقدونی، سردار یونانی در ۳۳۰ پیش از میلاد، به ایران حمله کرد و تخت جمشید را به آتش کشید و احتمالا بخش عظیمی از کتاب‌ها، فرهنگ و هنر هخامنشی را با این‌کار نابود کرد. با این‌حال ویرانه‌های این مکان هنوز هم در مرودشت در نزدیکی شیراز مرکز استان فارس برپاست و باستان‌شناسان از ویرانه‌های آن، نشانه‌های آتش و هجوم را بر آن تایید می‌کنند.این مکان از سال ۱۹۷۹ یکی از آثار ثبت شده ایران در میراث جهانی یونسکو است.

منبع: iran-tourism.ir