شهر اراک مرکز استان مرکزی یا همان سلطانآباد قدیم اگرچه به عنوان شهری صنعتی در کشور شناخته شده است، اما بی بهره از طبیعت و جاذبههای طبیعی نیست؛ جاذبهها و منابعی که اگرچه ممکن است چندان شناخته شده نباشند، اما هرساله دوستداران طبیعت را به سوی خود میکشانند. آنچه در پی آمده است شرحی است بر تعدادی از این جاذبهها.
دریاچه میقان
در شمال شرقی شهر اراک و در منطقه فراهان سفلی دریاچه فصلی قرار دارد که در فصل بارندگی پر آب شده و در فصول خشک به صورت باتلاق و نمکزار در میآید که به کویر یا دریاچه میقان شهرت دارد.
خاک این منطقه از مارون و رس بوده و در هوای مرطوب و بارانی نرم میشود. با کاهش رطوبت هوا قدرت تبخیر افزایش یافته و گنبدها و طبقات نمکی شکل میگیرد. این طبقات و لایههای نمکی تمامی سطح دریاچه را پوشانده و از فاصله دور سفید برفی جلوه میدهد. مردم از حفرهها و گودالهای اطراف دریاچه نمک استخراج کرده و پس از تصفیه به مصرف میرسانند.
زیبایی این دریاچه در تمام ایام روز به ویژه در هنگام طلوع و غروب خورشید شگفت انگیز بوده و جلوهها و سرابهای ایجاد شده آن هر بینندهای را متحیر میسازد. مساحت دریاچه بین 100 تا 110 کیلومتر مربع بوده و حدود 1655 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. دریاچه در فصل پاییز و زمستان زیستگاه پرندگان مهاجری است که از نواحی سرد سیبری به سوی سرزمینهای گرمسیری کوچ میکنند.
کویر میقان یکی از مهمترین معادن سولفات سدیم جهان را در اختیار دارد. ذخایر سولفات سدیم این معدن بیش از 45 میلیون تن برآورده شده است که در صورت استخراج و تصفیه میتواند علاوه بر تامین نیاز داخلی به اکثر کشورهای جهان صادر شود.
در اطراف دریاچه و کویر، گیاهان شورزاری وجود دارد که به قرهداغ معروف است. این گیاه که بومی منطقه میباشد همانند سدی پیش روی شنهای روان را گرفته و به صورت چتری بزرگ شاخههای خود را روی تپههای ماسهای میگستراند.
ریشههای این گیاه به سرعت در داخل تپههای ماسهای نفوذ کرده و مانع پراکندگی ماسهها میشود. این گیاه که به قهرمان کویر مشهور شده به صورت طبیعی باعث تثبیت شن های روان گردیده و هم اکنون حدود 39 هزار هکتار از زمین های اطراف کویر را پوشانده است.
چشمه چپقلی
این چشمه در دامنه شمالی "باغ برآفتاب" در جنوب سه راهی اراک - ملایر – شازند قرار دارد. این چشمه در بالای درهای بسیار زیبا واقع شده است که پس از رسیدن به بالای دره و در کنار چشمه به هر تازه از راه رسیدهای جانی تازه میبخشد. آب و هوای پاک ولطیف و چشمه جوشان با آب بسیار خنک و گوارایش خاصیت درمانی و تقدیس آن (به گفته اهالی و مراجعه کنندگان)باعث جذب عدهای از علاقمند به طبیعت شده که اکثراً پس از استفاده ازآب چشمه مقداری از آن را با خود میبرند.
غار هیزج
در غرب استان مرکزی و شمال غربی اراک در شهرستان کمیجان و روستای هیزج غار بزرگی در دامنه شمال غربی کوه قوزی قشلاق قرار دارد که به غار هیزج معروف است. این غار با غار قلعه جوق حدود 6 کیلومتر فاصله دارد. دهانه غار در بین قلعه مخروبهای باز میشود که آن را زاغه درهسی مینامند. از بقایا و آثار بجا مانده، این نکته استنباط میشود که بدلیل موقعیت طبیعی و پناهگاهی غار، در اطراف آن دژ و سنگرهای دفاعی ساختهاند و ساکنان اطراف آن در هنگام ضرورت یا جنگ به درون غار پناه میبردهاند. در دهانه ورودی غار دیوار سنگر مانندی وجود دارد که برای دفاع از هجوم دشمنان به درون غار ساخته شده است.
غار کیخسرو
این غار که به شازنده، کیخسرو و شاه کیخسرو معروف است در فاصله 35 کیلومتری جنوب غرب شهر اراک و در قله کوه مرتفع شاهزنده از رشته کوه راسوند قرار دارد. ارتفاع این غار از سطح دریا حدود 2890 متر است. دهانه ورودی غار به سمت غرب است و درون غار یک دهلیز باریک به طول 18 متر، عرض متوسط 6 متر و ارتفاع 3 متر قرار دارد.
غار کیخسرو جایگاه ویژهای در اسطورههای ایران باستان داشته و در نزد زرتشتیان جهان به عنوان یکی از مکانهای مقدس بشمار میرود. هر ساله تعداد زیادی از علاقمندان بویژه زرتشتیان ساکن ایران و همچنین کشور هندوستان جهت زیارت و ادای نذر به این مکان میآیند. روی دیوارهای غار اسامی پلهوانهای ایرانی از جمله پولاد تیرانداز و سیاوش شهریار حک شده است.
غار قلعه جوق
این غار در نزدیکی روستای چهرقان از توابع بخش وفس اراک در کوهی به نام قوزی قشلاق (در زبان محلی یعنی سایه رو) واقع شده است. این غار بوسیله انسان و در دل کوه حفر شده و دارای سه مدخل است. در گذشته نردبانی در پای آن قرار داشت که رفتن به درون آن را آسان میکرد، اما امروزه آن نردبان از بین رفته و بدون وسایل کوهنوردی رفتن به درون غار ممکن نیست. علاوه برآن دسترسی به آن کمی مشکل است. برخی معتقدند که این غار یا دهلیز به منظور دفن مردگان در آئین زرتشت بوده و در واقع باید آن را آرامگاه دانست.
غار سوله خونزا
در جنوب شهرستان اراک و در نزدیکی روستای شمس آباد، در دامنه کوهی به همین نام، غار سوله خونزا واقع شده است. غار دارای دو دهانه است. دهانه اول 37 متر طول و 5/1 متر عرض و دهانه دوم که در ارتفاع بالاتر قرار دارد 47 متر طول و یک متر عرض و 5/1 متر ارتفاع دارد. در انتهای غار حوضچههایی ساخته شده است که جنس دیوارههای آن از ساروج بوده و دارای آب خنک و گوارایی است. احتمال میرود در گذشته این غار برای پناهگاه مورد استفاده قرار میگرفته است.
موقعیت طبیعی و شکارگاهی شمسآباد با چشمههای فراوان آن منطقه زیبایی را برای جلب گردشگران علاقمند به طبیعت ایجاد کرده و وجود این غار بر غنای جاذبههای منطقه افزوده است.
غار سفید خانی
در جنوب غربی اراک و در رشته کوه سفیدخانی (کوه تخت) از توابع شهر سنجان به فاصله 18 کیلومتر از شهر اراک، غار طبیعی سفیدخانی وجود دارد. این کوه در ارتفاع 3118 متری از سطح دریا واقع شده و تقریباً در تمام ایام فصل زمستان و بهار پوشیده از برف است. در گذشته روستائیان برای مصارف شهری از یخچالهای طبیعی این کوه، یخ و برف مورد نیاز خود را تامین میکردند. با توجه به برفگیر بودن این ارتفاعات ، چشمه های متعددی از آن سرچشمه میگیرد که از مهمترین آنها میتوان به چشمه چپخلی (چپقلی) اشاره نمود که آب بسیار گوارایی داشته و برای بیماریهای مجاری ادرار و سنگ مثانه مفید است.
در دامنه این رشته کوه غار سفید خانی قرار دارد که دهانه ورودی آن 70×40 سانتیمتر بوده و عمود بر غار است. در بالای دهانه غار دودکش بزرگی به صورت تنور دهانه باز دیده میشود که در اصطلاح علمی به آن دودکش جن میگویند. در اصطلاح محلی از آن به ایوان عباس قیلخان یاد میشود.
در کف این غار حوضچه پر آب بزرگی به عمق 7 متر، عرض 3 متر و طول 5 متر وجود دارد که از آبهای نفوذی برف و باران تغذیه میشود. از سقف غار نیز قندیلهای زیبایی به شکل ستون، آویزان است که از آنها آب به کف غار جاری شود. این قندیلها بر اثر محلولهای آهکی پدید آمده و شکلهای استالاکتیکی را بوجود آورده است.
غار آسیلی
این غار نزدیک روستای آمانآباد و در غرب روستای انجدان قرار دارد. طول کلی غار 5/73 متر و عرض آن 8 متر است. در داخل این غار حوضچههایی قرار دارد که دیوارههای آن یک پارچه از مواد آهکی و بلورهای منشوری استالاکتیتی پوشیده شده است . مدخل آن با داری دو دریچه دایره شکل است که ستونی به محیط یک متر، دیواره وسطی این دو دریچه را تشکیل میدهد.
منبع: میراث آریا
کوچ عشایر همواره یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری ایران به شمار می رود که اگر مورد توجه قرار گیرد می تواند سهم عمده ای از درآمد گردشگری را عاید کشور کند.
عشایر همیشه یادآور کوچ و زندگی دسته جمعی بوده اند، عشایر و نوع زندگی آنها، زبان ، موسیقی ، غذاهای محلی ، پوشاک ، ترانه ، صنایع دستی ، رقص و لباس های محلی به همراه آیین هایی مانند جشن های محلّی و عروسی همیشه ازمهمترین جاذبه های ایلات و عشایر بوده است.
کوچ سنتی گله های عشایری از ییلاق به قشلاق و بالعکس مناظر طبیعی زیبای مسیر کوچ از جمله آبشارها، تنگه ها، جنگل ها و مراتع سرسبز و رودخانه ها از دیگر جاذبه های گردشگری مناطق عشایری است.
عشایر کسانی هستند که کوچ نشین اند، کسانی که زندگی و خانه و کاشانه شان را حداقل سالی دو بار همراه با دام و سر پناه خود مسیر ییلاق به قشلاق و بالعکس را طی می کنند .
گردشگران بسیاری در سراسر جهان هستند که تمایل دارند از نزدیک سبک زندگی این مردمان زحمتکش را مشاهده کرده و چند روزی را در کنار آنان نظاره گر فعالیت هایی چون دوشیدن شیر، تهیه ماست، کره گیری، روغن گیری، پشم چینی، قالی بافی و بسیاری کارهای دیگر باشند.
با توجه به پراکندگی عشایر در بخش وسیعی از کشور هر یک براساس ویژگی های جغرافیایی و اقلیمی محیط زیست خود دارای فرهنگ، گویش، آداب و رسوم، پوشش و حتی نوع کوچ (عمودی و افقی) خاص خود را دارا هستند و از این حیث سبب شده اند جامعه عشایری ایران نیز سیمایی متنوع و گوناگون داشته باشند. این امر موجبات پویایی هر چه بیشتر گردشگری عشایری را برای متولیان امر فراهم می کند تا برنامه های گوناگونی را بر حسب سلیقه گردشگران تنظیم کنند.
آنچه که درصنعت گردشگری از اهمیت بالایی برخوردار است تنوع و گوناگونی فرهنگ میان عشایر است که زمینه بسیار مناسبی را برای استقبال گردشگران فراهم می کند.
برای نمونه گردشگری که برای یک بار به مناطق عشایری استان بوشهر یا خوزستان سفر کرده برای بار دوم علاقمند تجربه حضور در میان عشایر آذربایجان یا اردبیل خواهد بود. البته این سفر دوباره گردشگر مستلزم رضایت از سفر قبلی، احساس امنیت و برنامه ریزی صحیح واز همه مهمتر تبلیغات درست و گسترده است که در صورت نبود موارد فوق نه تنها بازگشت صورت نخواهد گرفت بلکه سبب تبلیغات منفی نیز خواهد شد.
جاذبه های گردشگری -به طور کلی جاذبه های گردشگری عشایری را می توان به موارد ذیل طبقه بندی کرد: چادر،یکی از زیباترین جاذبه ها در این خصوص نوع سر پناه عشایر نقاط مختلف است
تصور همراه شدن با انسان هایی که ساده و سبک بار سفر می کنند و هر روز با طی مسیری چند فرسخی سیاه چادر خود را در این دشت و صحرا برافراشته می کنند برای بسیاری از گردشگران هیجان انگیز است و آنان نیز علاقمند تجربه کردن این سبک زندگی هستند.
اقامتگاهی که با هتل های امروزی تفاوت های بسیاری دارد .آنچه جذابیت زندگی در چادر را برای گردشگران صد چندان کرده ودر واقع بدان روح می دمد، ویژگی های فرهنگی عشایر در مواردی چون بر پایی جشن ها است که به سبب تنوع و زیبایی یکی از راه های اصلی جذب توریسم محسوب می شود.
تنوع غذا، شیوه غذا خوردن، پخت نان، اعتقادات و باورها، نوع ارتباط افراد ایل با یکدیگر و کارهای روزمره عشایر همچون شیر دوشی، ماست زنی، کره گیری، موسیقی، ترانه و صنایع دستی ا زجمله این قابلیت هاست.
نقش زنان در پیشبرد گردشگری عشایری
زنان عشایری زنان قدرتمندی هستند که بخش عمده ای از مسئولیت های زندگی کوچ نشینی بر دوش آنها است. مسئولیت هایی که هر کدام در ذهن گردشگران چون یک جاذبه از سبک خاصی از زندگی تجلی پیدا می کند. تربیت کودکان، قالی بافی، جاجیم بافی، شیر دوشی، ماست زنی، کره گیری و بسیاری فعالیت های دیگر در ایل از سوی زنان انجام می گیرد.
برای گسترش گردشگری عشایری در ابتدا باید به زنان عشایری آموزش های کافی را ارائه کرد و بر اساس نقش مهم و موثری که آنان در خانواده و ایل دارند به بهبود کیفیت گردشگری عشایری کمک کرد چرا که در بسیاری از موارد در ذهن مردم کوچ نشین تصویر مناسبی از یک گردشگر وجود ندارد و گردشگر بیشتر بیگانه ای تصور می شود که تصور می شود که قصد حضور در زندگی شخصی مردم ایل را دارد. البته نباید گمان برد که مردم عشایر مهمان نواز نیستند، بلکه بعکس مردم کوچ نشین انسان هایی بسیار ساده، بی آلایش و مهمان نوازند.
منبع: خبرگزاری میراث آریا
فعالیت زنان در عرصه صنایعدستی میتواند مانع آسیبهای اجتماعی، استرس و روان پریشی در زنان شود.
معاون هنرهای سنتی و صنایعدستی کشورمان با حضور در اولین نشست نمایندگان امور بانوان سازمانها و دستگاههای دولتی در دولت دهم با بیان این مطلب گفت: زنان همچنین با اشتغال زایی میتوانند نقش مؤثری در ارتقاء وضعیت اقتصادی خانوارها داشته باشند.
تهمینه دانیالی ادامه داد: بر اساس بر آوردهای انجام شده در معاونت هنرهای سنتی و صنایعدستی بیش از 70 درصد فعالان این حوزه را زنان تشکیل میدهند.
وی تصریح کرد: صنایعدستی در کشور بیش از 250 رشته و 15 زیر گروه را شامل میشود که جمعیتی بالغ بر 2 میلیون و 500 هزار نفر به صورت متمرکز در این زمینه مشغول به فعالیت هستند.
معاون هنرهای سنتی و صنایعدستی با اشاره به اینکه گروه هدف این معاونت را بیش از یک میلیون و 700 هزار نفر تشکیل میدهند، اظهار داشت: موضوع توانمندسازی و اشتغال زایی این گروه برای نظام جمهوری اسلامی اهمیت فراوان دارد .
دانیالی اضافه کرد: با تکیه بر سخن مقام معظم رهبری که همیشه فصل الخطاب بوده باید مسأله صنایعدستی جدی گرفته شود و به آن توجه ویژه داشت.
این مقام مسئول با تأکید به نقش اطلاع رسانی اقلام و تولیدات صنایعدستی در طول تاریخ کشورمان، گفت: زمانی که صنایعدستی خود را با زمانه تطبیق دهد ماندگار میشود و به طور حتم انتقال دهنده پیام خواهد بود و به عنوان یک رسانه کاربرد دارد.
وی در ادامه اظهار داشت: راهکارهای اجرایی مشترکی میان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت بهداشت، مرکز امور زنان و خانواده، با محوریت سازمان میراث فرهنگی میتوان در نظر گرفت که حمایت از رسانهها برای اشاعه و گسترش فرهنگ صنایعدستی از جمله این راهکارها است.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: در خواست من از تمام فعالان عرصه زنان این است که در آموزش و ترویج صنایعدستی و هنرهای سنتی که ریشه در باورها و فرهنگ ملی و اسلامی کشورمان دارد، کوشا باشند.
منبع: خبرگزاری میراث آریا
صنایع دستی فرصتی مناسب برای ایجاد اشتغال
صنایع دستی؛یکی از مهمترین صنایع اشتغال زای کردستان
صنایعدستی کرمانشاه در یک نگاه
دکتر علی اکبر امین بیدختی ، رئیس دانشکده گردشگری دانشگاه سمنان صنعت گردشگری در ایران را صنعتی با ظرفیتهای بالا می داند و می گوید : گردشگری ایران به عنوان یک صنعت از ظرفیتهای بسیار بالایی برای رشد و توسعه برخوردار است. بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری ، ایران رتبه دهم جاذبه های باستانی و تاریخی همچنین رتبه پنجم را از نظر جاذبه های طبیعی در جهان دارا است . بر اساس آمارهای موجود در سال 2008 میلادی ، در حدود 2 میلیون گردشگر خارجی از ایران بازدید کردهاند و این در حالی است که در این سال ۸۴۲ میلیون جهانگرد در دنیا سفر کردهاند.
رئیس دانشکده گردشگری دانشگاه سمنان معتقد است : به عقیده کارشناسان ، صنعت گردشگری در ایران از توسعهای که شایستهٔ آن است برخوردار نبودهاست. وی در بیان دلایل این مهم می افزاید : از دلایل آن میتوان به آماده نبودن بسترهای اقتصادی مناسب در ایران برای جذب سرمایهگذاری در ساخت هتل و سایر صنایع جانبی این حوزه اشاره کرد. بیخبر بودن سرمایهگذاران از زمینههای گردشگری در ایران و نیز عملکرد ضعیف در اطلاع رسانی همچنین تبلیغات منفی راجع به کشور ما ، و همچنین تنشهای سیاسی با بعضی کشورهای غربی نیز از دیگر موانع در راه رشد صنعت گردشگری در ایران بوده است.
دکتر امین بیدختی ادامه می دهد : در مقایسه با ایران، برخی کشورها توانستهاند کارنامه موفقی را در این زمینه از خود برجای بگذارند. به طور مثال تنها در سال ۲۰۰۷ میلادی، حدود ۱۵ میلیون گردشگر خارجی از شهر دبی در کشور امارات متحده عربی در جنوب خلیج فارس دیدار کردند. این در حالی است که کشور ایران با سهمی کمتر از یک پانزدهم تعداد گردشگران شهر دبی در سال مشابه، تنها کمتر از یک درصد سهم درآمد جهانی از صنعت توریسم را به خود اختصاص دادهاست .
او معتقد است : می توان با درست کردن زیر ساختها به عنوان یک سرمایه گذاری مطمئن و مولد ، توریسم را به صنعت اول کشور تبدیل کرد و خاطر نشان می کند : توجه داشته باشیم که ورود توریسم درآمد سرشاری را نصیب کشور میکند بدون آنکه منابع ما هدر رفته باشد .
نگاهی اجمالی به عرصه اقتصاد در جهان امروز جایگاه شایان توجه صنایع خدماتی را که زاده نیازهای جاری بشر ساکن در این کره خاکی است به روشنی هویدا می سازد و صنعت گردشگری که از جمله صنایع خدماتی اثر بخش در پروسه توسعه اقتصادی کشورهای در حال توسعه قلمداد می شود به عنوان برترین و پر مخاطب ترین صنعت قرن شرایطی را مهیا کرده است که چشم پوشی از دستاوردهای آشکار و نهان این صنعت و گرایش به بهره برداری از آن را اجتناب ناپذیر کرده و عقل سلیم اقتضا می کند تا به منظور حصول به منافع مکفی در عرصه اقتصاد جهانی با نگاهی تازه به جوانب گوناگون این صنعت نگریسته و سهم متناسبی از بازارهای نو پای آنرا تصاحب کنیم .
ولیکن بدیهی است که مشارکت در عرصه هر نوع عملیات اقتصادی نیازمند بسترهای مساعد متنوعی است که مهمترین آنها وجود زیر ساختهای کاربردی مربوطه است . خوشبختانه با توجه به افق چشم انداز توسعه ایران اسلامی در زمان حاضر مسیر توسعه بسترهای اجرایی به منظور حصول به دست آوردهای سطح نظر مهیاست و در عرصه صنعت گردشگری استان اصفهان با مسیری شتابان به پیش می رود .
در همین راستا و با عنایت به پتانسیل های بالقوه توسعه گردشگری در سطح استان ، سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری با ترغیب و تشویق سرمایه گذاران بخش خصوصی نسبت به ایجاد بازار رقابتی اقداماتی را به عمل آورده که ماحصل آن به عینه مشهود است . بدیهی است اثر اولیه توسعه زیرساختهای گردشگری در وهله اول جامعه محلی را منتفع میگرداند و انتفاع جامعه بومی مقدمه توسعه قلمداد می شود .
هتل ساحلی پردیس مبارکه یکی از زیر ساختهای مذکور است که به همت سرمایه گذار بخش خصوصی و با عنایت به قابلیت های موجود منطقه هم به لحاظ نبود امکانات متناسب اقامتی و پذیرایی در محل و نیز از نظر نیاز ملموس قطبهای صنعتی پویای منطقه با کیفیتی مطلوب اما در مدت زمانی قابل توجه در موقعیتی استثنایی احداث شده است .
هتل پردیس که در محله قدیمی اسماعیل ترخان مبارکه از دل بافت تاریخی سربرآورده و جریان پویا و روان آب زاینده رود محیط آنرا دل انگیز گردانیده و همچنین طراوت و شادابی پارک جنگلی سرارود مبارکه مناظر جذاب و به یادماندنی را در کنتراست بی نظیر صنعت و طبیعت برای آن به ارمغان آورده است .
این هتل در طول مدت پنج سال تلاش مستمر و بی وقفه در سال جاری به بهره برداری رسید. موافقت اصولی این واحد اقامتی و پذیرایی که در آبان ماه سال 1383 توسط ریاست سازمان میراث فرهنگی و گردشگری وقت صادر شده بود این امکان را مهیا گردانید تا در زمینی به وسعت 5 هزار متر مربع هتلی با زیربنایی بالغ بر 3117 مترمربع در طول پنج سال احداث و رسمأ مورد بهره برداری قرارگیرد .
این واحد اقامتی و پذیرایی که با بهره گیری از اعتبارات طرح های گردشگری استان و با مشارکت بانک کشاورزی احداث شده است سرمایه ای بیش از چهل و سه میلیارد و ششصد و سی و هشت میلیون ریال را مصروف خویش گردانیده و از فضاهایی همچون دو سالن و تالار برگزاری مجالس هر یک با وسعت 550 مترمربع ، رستوران و لابی هتل با ظرفیت 150 نفر میهمان ، هفده باب اتاق و سوئیت اقامتی ، پارکینگ رو باز و سایر فضاهای کاربردی تشکیل شده است که شرایط مطلوب و مساعدی را جهت میهمانان و شهروندان شهرستان صنعتی مبارکه فراهم آورده و موجبات اشتغال 25 نفر از مردم منطقه را ایجاد کرده است .
اکنون پس از گذشت سه ماه از آغاز فعالیت رسمی این مجموعه اقامتی و پذیرایی تحول چشمگیر بازار گردشگری منطقه مقدمه ای شده است بر تفکر قابلیت توسعه ساختار مذکور چرا که با توجه به نیاز ملموس منطقه ضرورت ایجاب می نماید تا به منظور توسعه قابلیت پاسخگویی به مخاطبان اقدامات اساسی صورت پذیرد.
این نمونه عملیاتی بیانگر حقیقت ناشناخته ای است که ضرورت توسعه زیر ساختهای گردشگری استان را ملموس تر کرده و حرکت شتابان استان اصفهان در راستای نیل به اهداف افق چشم انداز توسعه را به روشنی آشکار می سازد.
منبع: خبرگزاری میراث آریا