با توجه به اینکه کشور ایران دارای بیشترین تعداد کشور همسایه است در این گزارش وضعیت ورود گردشگران خارجی به کشور از طریق کشورهای همسایه مورد بررسی قرار گرفته است.
شایان ذکر است اگرچه جمهوری خودمختار نخجوان از دید جمهوری اسلامی ایران جزء کشور آذربایجان محسوب میشود اما با توجه به ماهیت این گزارش، گردشگران خارجی وارد شده از جمهوی خودمختار نخجوان به صورت مستقل از کشور آذربایجان ارائه شده است.
عراق
کشور عراق دارای 7 مرز جادهای با پنج استان غربی ایران شامل تمرچین در استان آذربایجان غربی، مرز باشملق در استان کردستان، مرز خسروی و پرویز خان در استان کرمانشاه، مرز مهران در استان ایلام و مرزهای شلمچه و چزابه در استان خوزستان است.
در این میان در سال 1388 هیچ گردشگری از مرز چزابه وارد کشور نشده است و از مرز پرویزخان تنها 440 گردشگر وارد کشور شدهاند و در عمل این دو مرز غیر فعال بودهاند.
نگاهی به ورود گردشگران از کشور عراق در سال 1388، حاکی از روند منفی ورود گردشگران به کشور است که در آن تعداد گردشگران ورودی به کشور از 558 هزار و 872 نفر در سال 1386 به 447 هزار و 284 نفر در سال 1387 و 438 هزار و 685 نفر در سال 1388 کاهش پیدا کرده است.
نسبت ورود گردشگران خارجی به کشور در سال سال 1388 نسبت به مدت مشابه سال قبل 9/1 درصد و در سال 1387 نسبت به سال 1386 به میزان 20 درصد کاهش پیدا کرده است. از سوی دیگر ورود گردشگران خارجی از کشور عراق طی سالهای 1386 تا 1388، حدود 22 درصد از کل گردشگران ورودی به کشور طی این مدت را شامل میشود.
به عبارت دیگر اگر کل گردشگران وارد شده از مرزهای جادهای با کشور عراق را دارای ملیت عراقی تصور کنیم، با این احتساب 22 درصد از بازار گردشگری کشور در طی این 3 سال مختص کشور عراق بوده است. این رقم جدای از گردشگرانی است که ممکن است از طریق مرزهای هوایی وارد کشور شده باشند. بنابراین انتظار میرود که سهم گردشگران ورودی از این کشور افزایش پیدا کند.
در سال 1388 بیشترین سهم ورود گردشگران مربوط به مرز مهران با 7/8 درصد از کل گردشگران ورودی در این سال بوده است، بر این اساس هرچند که در مقایسه با سال قبل از آن کاهش قابل ملاحظه 18 درصدی داشته است، اما همچنان به عنوان پرترددترین مرز ورود گردشگران محسوب میشود.
به طور مشابه ورود گردشگران از طریق مرز شلمچه با اختصاص 5 درصد از گردشگران خارجی ورودی به کشور در سال 1388 در مقایسه با سال قبل از آن با کاهش 1/1 درصدی همراه بوده است.
در مقابل این کاهش ورود گردشگران از مرز خسروی با افزایش چشمگیر 75درصدی مواجه بوده است که در آن تعداد گردشگران از پنج هزار و 758 نفر در سال 1386 به 32 هزار و 943 نفر گردشگر در سال 1388 افزایش پیدا کرده است. با این وجود این افزایش سهم گردشگران ورودی از طریق مرز خسروی 4/1 درصد از گردشگران وارد شده در سال 1388 را شامل میشود.
ترکیه
کشور ترکیه دارای 2 مرز جادهای با ایران شامل مرزهای بازرگان و سرو در استان آذربایجان غربی است که هر دو مرز طی سالهای 86 و 87 فعال و پذیرای گردشگران این کشور بوده است.
در این سالها تعداد گردشگران ورودی به کشور از 166 هزار و 524 نفر در سال 86 به 180 هزار و 202 نفر در سال 87 و 244 هزار و 429 نفر در سال 88 افزایش پیدا کرد.
به عبارتی نسبت ورود گردشگران از کشور ترکیه، در سال 1388 نسبت به سال قبل، 6/35 درصد و در سال 1387 نسبت به 1386 حدود 8 درصد افزایش پیدا کرده است.
از سوی دیگر ورود گردشگران خارجی از کشور ترکیه در طی سالهای 1386 تا 1388 حدود 9 درصد از کل گردشگران ورودی به کشور در طی این مدت بوده است.
این رقم جدای از گردشگرانی است که ممکن است از طریق مرزهای هوایی وارد کشور شده باشند، بنابراین انتظار میرود که سهم گردشگران ورودی از این کشور افزایش داشته باشد.
طی این سه سال بیشترین گردشگران از مرز بازرگان به کشور وارد شدهاند که این رقم در مقایسه با سال 1387 رشد قابل ملاحظه 52 درصدی را نشان میدهد
ورود گردشگران از مرز سرو با افزایش حدود 12 درصدی در سال 1388 نسبته به مدت مشابه سال 87 همراه بوده است.
ارمنستان
کشور ارمنستان دارای 2 مرز جادهای با 2 استان ایران شامل مرز جلفا در استان آذربایجانشرقی و مرز پلدشت در استان آذربایجانغربی است که هر دو مرز در طی سالهای 1386 تا 1388 فعال بوده است.
نگاهی به ورود گردشگران از کشور ارمنستان در سال 1388 رشد قابل ملاحظهای را نشان میدهد که در آن تعداد گردشگران ورودی به کشور از 135 هزار و 58 نفر در سال 1386 به 190 هزار و 103نفر در سال 1387 و 282 هزار و 263 نفر در سال 1388 افزایش یافته است.
نسبت ورود گردشگران خارجی از کشور ارمنستان در سال 1388 نسبت به سال 1387، نزدیک به 50 درصد و در سال 1387 نسبت به سال 1386، حدود 40 درصد افزایش پیدا کرده است.
از سوی دیگر، ورود گردشگران خارجی از کشور ارمنستان در طی سالهای 1386 تا 1388، حدود 4/9 درصد از کل گردشگران ورودی به کشور را شامل میشود.
به عبارت دیگر اگر کل گردشگران وارد شده از کشور ارمنستان دارای تابعیت ارمنی باشند در آن صورت حدود 9 درصد از بازار گردشگری ایران متعلق به اتباع کشور ارمنستان است.
این رقم جدای از گردشگرانی است که ممکن است از طریق مرزهای هوایی وارد کشور شده باشند. بنابراین انتظار میرود که سهم گردشگران ورودی از این کشور بازهم افزایش داشته باشد.
نگاهی به آمار تعداد گردشگران ورودی به کشور طی سال 1388 نشان میدهد که ورود گردشگران از طریق هریک از مرزهای مشترک ایران با ارمنستان از رشد قابل توجهی برخوردار بوده و در طی سالهای مورد بررسی بیشتر گردشگران از طریق مرز پلدشت به کشور وارد شدهاند.
آنچه به خوبی مشهود است اینکه ورود گردشگران از هر 2 مرز دارای روند صعودی است.
جمهوری خودمختار نخجوان
جمهوری خودمختار نخجوان دارای یک مرز جادهای با استان آذربایجان شرقی است که این مرز در طی سالهای 1386 تا 1388 پذیرای گردشگران بوده است.
نگاهی به ورود گردشگران از جمهوری خودمختار نخجوان رشد قابل ملاحظهای را در سال 1388 نشان میدهد که در آن تعداد گردشگران ورودی به کشور از 13 هزار و 901 نفر در سال 1386 به 14 هزار و 411 نفر در سال 1387 و سپس 29 هزار و 701 مفر در سال 1388 افزایش یافته است.
نسبت ورود گردشگران خارجی از جمهوری خودمختار نخجوان، در سال 1388نسبت به سال قبل 106 درصد و در سال 1387 نسبت به سال 1386 به میزان 7/3 درصد افزایش پیدا کرده است.
از سوی دیگر ورود گردشگران خارجی از این جمهوری حدود یک درصد از کل گردشگران ورودی به کشور در طی سالهای 86 تا 88 بوده است.
به عبارت دیگر میتوان گفت یک درصد از کل گردشگران وارد شده به کشور در نیمه اول سالهای 1386 تا 1388 دارای تابعیت این جمهوری بودند.
جمهوری آذربایجان
کشور آذربایجان دارای شش مرز جادهای با 2 استان ایران شامل اردبیل و گیلان است که بیشترین تعداد مرزها در استان اردبیل قرار دارند و طی سه سال گذشته سه مرز جادهای کشور شامل مرزهای اصلاندوز، پارسآباد و خداآفرین در این استان غیرفعال بودهاند.
ورود گردشگران از کشور آذربایجان در سالهای 1386 تا 1388 حاکی از روند مثبت ورود گردشگران به کشور است که در آن تعداد گردشگران ورودی به کشور از 149 هزار و 460 نفر در سال 1386 به 216 هزار و 385 نفر در سال 1387 و سپس 304 هزار و 271 نفر در سال 1388 افزایش پیدا کرده است.
به عبارتی حدود 10 درصد از کل گردشگران وارد شده به کشور طی سه سال گذشته دارای ملیت آذربایجانی هستند و 10 درصد بازار گردشگران خارجی ایران به این کشور تعلق داشته است.
این رقم جدای از گردشگرانی است که ممکن است از طریق مرزهای هوایی یا دریایی وارد کشور شده باشند، بنابراین انتظار میرود سهم گردشگران ورودی از این کشور بازهم افزایش پیدا کند.
نسبت ورود گردشگران خارجی از کشور آذربایجان، در سال 1388 نسبت به سال قبل، حدود 41 درصد و در سال 1387 نسبت به سال 1386، حدود 45 درصد افزایش پیدا کرده است.
ترکمنستان
کشور ترکمنستان واقع در شمال شرقی ایران دارای چهار مرز جادهای با 2 استان ایران شامل مرزهای لطفآباد، باجگیران و سرخس در استان خراسانرضوی و مرز پل در استان گلستان است.
نگاهی به وضعیت گردشگران زمینی ورودی از کشور ترکمنستان در طی سالهای 1386 تا 1388، بیانگر روند صعودی ورود گردشگران به کشور است؛ به طوریکه تعداد گردشگران ورودی به کشور از 49 هزار و 675 نفر در سال 1386 به 57 هزار و 912 نفر در سال 1387 و 74 هزار و 293 نفر در سال 1388 افزایش پیدا کرده است.
مجموع این تعداد گردشگر حدود سه درصد از کل گردشگران ورودی به کشور در طی این سه سال را به خود اختصاص داده است و به عبارتی حدود سه درصد از گردشگران ورودی به کشور دارای تابعیت ترکمنی بودهاند.
این رقم جدا از گردشگرانی است که ممکن است از طریق مرزهای هوایی یا دریایی وارد کشور شده باشند، بنابراین انتظار میرود سهم گردشگران ورودی به این کشور با افزایش رو به رو باشد.
در مجموع نسبت ورود گردشگران از کشور ترکمنستان در سال 1388 نسبت به سال 1387، رشد 3/28 درصدی و در سال 1387 نسبت به سال 1386، رشد 6/16 درصدی را تجربه کرده است.
نگاهی به آمار تعداد گردشگران ورودی به کشور در سال 1388 نشان میدهد که ورود گردشگران از طریق هریک از مرزهای مشترک ایران با ترکمنستان غیر از مرز باجگیران از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است.
بیشترین سهم ورود گردشگران از کشور ترکمنستان مربوط به مرز لطفآباد واقع در استان خراسان رضوی با 5/1 درصد از کل گردشگران ورودی در سال 1388 است که در مقایسه با سال قبل از آن با رشد 33 درصدی همراه بوده است.
در سال 1388 ورود گردشگران از مرز باجگیران به میزان 6/0 درصد کاهش داشته است.
افغانستان
کشور افغانستان در شرق ایران دارای سه مرز جادهای با 3 استان شامل مرز تایباد در خراسانرضوی، مرز میل در خراسان جنوبی و مرز میلک در استان سیستان و بلوچستان است که در این میان مرز میل با ورود 13 گردشگر در سال 1388 غیرفعال بود.
نگاهی به ورود گردشگران از کشور افغانستان طی سال 1388، حاکی از روند نزولی ورود مسافران قانونی این کشور به ایران است که در آن تعداد مسافران ورودی به کشور از 149 هزار و 720 نفر در سال 1386 به 145 هزار و 362 نفر در سال 1387 کاهش پیدا کرده است.
نسبت ورود مسافران از کشور افغانستان، در سال 1388 نسبت به سال قبل، 4/1 و در سال 1387 نسبت به سال1386 به میزان 5/1 درصد کاهش داشته است. از سوی دیگر ورود مسافران خارجی از کشور افغانستان طی سالهای 1386 تا 1388، حدود 8/6 درصد از کل گردشگران ورودی به کشور در این مدت بوده است.
به عبارت دیگر حدود 7 درصد از گردشگران خارجی وارد شده به کشور دارای ملیت افغانی هستند و این رقم جدای از گردشگرانی است که ممکن است از طریق مرزهای هوایی وارد کشور شده باشند. بنابراین انتظار میرود سهم گردشگران ورودی از این کشور افزایش داشته باشد.
نگاهی به آمار گردشگران ورودی به کشور طی سال 1388 نشان میدهد که ورود گردشگران از طریق مرز تایباد واقع در استان خراسان رضوی، 5/5 درصد از سهم مسافران افغانی را به خود اختصاص داده است، اگرچه حدود 4/5 درصد نسبت به سال 1387 افت داشته است.
در مقابل ورود گردشگران از طریق مرز میلک واقع در استان سیستان و بلوچستان، در سال 1388 با 32 درصد رشد نسبت به مدت مشابه سال قبل همراه بوده و حدود یک درصد از گردشگران را به خود اختصاص داده است.
پاکستان
کشور پاکستان در شرق ایران دارای دو مرز جادهای با استان سیستان و بلوچستان است که در این میان مرز پیشین در سالهای 1386 و 1387 غیرفعال بوده و مرز میرجاوه تنها مرز باز در زمینه تردد گردشگران بوده است.
بررسی گردشگران ورودی از کشور پاکستان طی سالهای 1386 تا 1388، نشاندهنده روند صعودی ورود گردشگران به کشور است که در آن تعداد گردشگران ورودی به کشور از 48 هزار و 667 نفر در سال 1386 به 56 هزار و 561 نفر در سال 1387 و صد هزار و 31 نفر در سال 1388 افزایش پیدا کرده است.
به عبارت دیگر اگر کل مسافران وارد شده از کشور پاکستان را تبعه این کشور در نظر بگیریم، حدود سه درصد از گردشگران خارجی وارد شده به کشور را پاکستانیها تشکیل میدهند.
این رقم جدا از گردشگرانی است که ممکن است از طریق مرزهای هوایی و دریایی وارد کشور شده باشند، بنابراین انتظار میرود که سهم گردشگران ورودی از این کشور به حدود 4 درصد افزایش یابد.
منبع: میراث آریا