لزوم نتیجه‌گیری مطلوب از صنعت گردشگری استفاده از مفاهیم استاندارد شده جهانی است. ابتدایی‌ترین این مفاهیم نیز تعریف گردشگر است که هنوز در کشور ما تعریف واحدی از آن وجود ندارد. از این روست که همواره میان آمارهای دولتی از تعداد گردشگران و آمارهای بخش خصوصی اختلاف فاحش وجود دارد.
20 دی سال 1350 برابر با 1975 میلادی ایران به سازمان جهانی جهانگردی پیوست؛ سازمانی که تشکیل شد تا گردشگری را در کشورهای جهان هماهنگ و هم‌سو سازد و به همین منظور تعاریفی را مطرح ساخت تا مسئولان گردشگری کشورها بر یک مبنا پیش بروند. اما با توجه به وضعیت آماری گردشگری کشور این پرسش مطرح است که چقدر با تعاریف مطرح شده،هماهنگ است؟
اردشیر اُروجی کارشناس برنامه‌ریزی فرهنگی و گردشگری در پاسخ به این پرسش گفت: «سازمان جهانی جهانگردی تعاریفی را مطرح کرده که کشورهای عضو باید رعایت کنند؛ از جمله یکی از نکات مهم آن است که برای این که بتوانیم در سایت اینترنتی سازمان جهانی گردشگری حضور داشته باشیم، ضروریست یک وب‌سایت طبق استاندارد آنها داشته باشیم با آمارهای به هنگام و به‌روز گردشگری کشور ، تا آن سازمان این وب سایت را برای اطلاع رسانی جهانی روی سایت خود لینک بدهد. این بهترین ارتباط و هماهنگی با آن سازمان جهانی است، که البته این مهم تا کنون محقق نشده.»
وی ادامه داد: «رده پایین‌تر ارتباط این است که آن سازمان از کشورهای عضو می‌خواهد که طبق فرمت مشخصی آمار و اطلاعات خود را به طور مستمر ارائه دهند تا در سایت سازمان جهانی قرار گیرد که البته مسئولیت با ارائه دهنده آمار است و هر چه آنها در قالب آن فرمت ارسال کنند، درج می‌شود. در این مورد نیز ما ضعیف عمل کرده‌ایم چون تا کنون پایگاه آماری گردشگران داخلی و خارجی مستقلی ایجاد نکرده ایم . البته لازم است در کشور وب‌سایتی باشد که اگر نه هر ماه بلکه حداقل هر 3 ماه آمار گردشگران را ارائه دهد تا محققان، سرمایه‌گذاران و سایر افراد مرتبط با صنعت گردشگری بتوانند از آمارهای یکنواختی استفاده کنند و تناقض های آماری بروز نکند.»
اروجی افزود: «دولت دو سال است که سالی یک میلیارد تومان برای تدوین طرح جامع آمار گردشگری کشور بودجه گذاشته که باید این وب سایت پایگاه آماری ایجاد می‌شد ولی تا کنون خبری از آن نیست. در حالی که این طرح برای برنامه ریزی بخش گردشگری یک کار کلیدی است و خیلی از مشکلات این بخش را حل می‌کند. میدانید که لازمه هر اقدام بهینه‌ای آمار متقن است که پایه علمی داشته باشد و به طور مستمر برای آحاد جامعه تخصصی ذیربط در یک پایگاه آماری منتشر شود.در این صورت است که مشکلات سرمایه‌گذاران ، برنامه‌ریزان ، مسئولان و محققان این بخش به راه حل نزدیک می‌شود و سازمان گردشگری بهتر می‌تواند برنامه‌ریزی کند.»
به گزارش CHN با توجه به آمار ارائه شده گردشگری در کشور و عدم درج برخی از این آمارها در سایت سازمان جهانی جهانگردی، چگونه می‌توان این امر را توجیه کرد آیا تعاریف برای ما و سازمان جهانی گردشگری متفاوت‌اند.
اروجی در پاسخ به این سوال گفت: «فرمت‌ها و سئوالات آماری آنها به گونه‌ایست که صحت داده‌های آماری را اتوماتیک کنترل می‌کند. و اگر پایگاه آماری نداشته باشیم، نمی‌توانیم اطلاعات را وارد کنیم. حدود 20 مشخصه برای هر گردشگر باید در آن فرمت‌ها ثبت شود. مشخصه‌هایی مانند تعداد ، سن، جنسیت ، ملیت، مبدأ و مقصد، هدف و نقاط جذاب و دیدنی از نکاتی هستند که در برنامه‌ریزی بخش گردشگری مورد استفاده قرار می‌گیرند.»
این کارشناس برنامه‌ریزی فرهنگی و گردشگری افزود: «تعاریفی که ما استفاده می کنیم با تعاریف جهانی متفاوت‌اند. ببینید در تعاریف سازمان جهانی گردشگری: گردشگر خارجی به مسافری گفته می‌شود که به کشور میزبان سفر می‌کند، و دارای سه مشخصه اصلی می باشد 1- بیش از 24 ساعت در کشور میزبان استقرار دارد 2- از خدمات صنعت گردشگری آن کشور مانند حمل و نقل و هتل استفاده می‌کند 3- انتظار درآمدزایی ندارد یعنی دنبال کار نیست. پیش از این گفته می‌شد که اساساً جهانگرد مسافری است که به منظور سلامت و تفریح سفر می‌کند اما اخیراً کسانی که برای رایزنی در امور بازرگانی و تجاری نیز سفر می کنند در صورت داشتن سه شرط فوق به این گروه اضافه میشوند البته منظور افرادی هستند که برای کشور میزبان ارزآوری دارند و نه آنان که ارز خارج می‌کنند.»
اروجی ادامه داد: «بر این اساس دانشجویان، مأموران رسمی دولتی، کارکنان و سایل حمل و نقل بین‌المللی و یا ترانزیت، دیپلمات‌ها و سایر مستخدمین از دولت های خارجی شامل ارتشیانی که در کشور دیگری مستقر هستند و کارگران مهاجری که حضور موقت آنها به دلیل وظایف شغلی است گردشگر نیستند. مهمتر از همه ترددهای مرزی کمتر از 24 ساعت توقف، گردشگر محسوب نمی‌شوند. بنابراین گردشگر یک تعریف ملموس و مشخص در مفاهیم سازمان جهانی گردشگری دارد.»
این کارشناس برنامه ریزی فرهنگی و گردشگری گفت: «در کشور ما روش علمی جمع‌آوری و تحلیل آمار و اطلاعات گردشگری هنوز وجود ندارد و لذا اعداد و ارقام قابل اعتبار نیستند چون روش جمع‌آوری آن مشخص نبوده و ارائه آن نیزبهنگام و مستمر و عمومی نیست.» وی سپس به برخی منابع آماری موجود اشاره کرد: «1- اداره کل امور اتباع خارجه نیروی انتظامی که در آن ترددهای مرزی منظور شده و همچنین لازم است 6 گروهی که در بالا به آنها اشاره شد از این آمار تفکیک شوند. 2- اداره کل اتباع امور خارجه، کسانی را که برای ورود به کشور ویزا می‌گیرند، محاسبه می‌کنند که طبق تعریف فوق همه گردشگر نیستند و یا ممکن است پس از دریافت ویزا به کشور مراجعه نکنند، ضمنا" جمع‌بندی بهنگامی هم ندارد.»
در مورد سایر منابع اروجی به سازمان گمرک اشاره کرد: «آمار سازمان گمرک کشور نسبت به بقیه، مستمر و قابل اعتنا بود اما از اسفند سال گذشته این امر بنا به دلایل نا مشخصی پیوستگی خود را از دست داد و بدون درج آمار اسفند ماه سال 1388 آمار 3 ماه اول سال 1389 را منتشر کرد و تدریجاً پیوستگی خود را از دست داد و یافتن آمار برای پژوهشگران و دست‌اندرکاران صنعت گردشگری دچار مشکل شد. کسی هم پاسخگو نیست که اگر گمرک وظیفه داشت، چرا این کار دیگر صورت نمی‌گیرد و اگر وظیفه نداشت، چرا پیش از این آمار را ارائه می‌کرد؟ به این ترتیب کارشناسان تنها منبع قابل استناد خود را از دست دادند.»
وی افزود: «هتل‌ها موظف‌اند آمارهای خود را به سازمانهای میراث فرهنگی استان‌ها ارائه دهند و آنها نیز پس از جمع‌بندی، اطلاعات آماری را به سازمان میراث فرهنگی مرکزی منتقل می‌سازند، از آنجا که زمان زیادی صرف جمع آوری و انتقال این آما می‌شود و ممکن است برخی از اقامتگاه‌ها آمارهای خود را ارائه نکنند، از جامعیت و بهنگام بودن برخوردار نبوده و قابل استناد نیست. منبع دیگر جامعه تورگردانان کشور است که چون با دفاتر خدمات مسافرتی مرتبط است و تورهای گردشگری از طریق این دفاتر انجام می‌شود، آمار گردشگرانی را که از طریق تورها سفر می‌کنند دارد که به دلایل و مشکلات خاص خود آنها را اعلام نمی‌کنند. و به عنوان ششمین و آخرین منبع، نمونه‌گیری آمار 3 ماهه از گردشگری است که متاسفانه در کشور ما انجام نمی‌شود.»
اروجی سپس در زمینه چگونگی عملکرد دیگر کشورها در این زمینه گفت: «در کشورهای دیگر به مسافران در بدو ورود به کشور، فرم‌های کوچکی در حد یک برگه 5A داده می‌شود که سئوالات مختصری در آن مطرح شده که همان 20 مشخصه سازمان جهانی جهانگردی است و فرد هنگام ورود باید آن را به گیت گمرک تحویل دهد. این فرم‌ها همان‌جا وارد سیستم شده و به ترمینال اصلی جهت تحلیل منتقل میشوند و با توجه به ظرفیت‌های گردشگری مقاصد مختلف به طور آنلاین آمارگیری و امکان‌سنجی انجام می‌شود تا برای مقاصدی بیش از ظرفیت و برای دیگر مقاصد کمتر از ظرفیت گردشگر توزیع نشود و این تعادل بخش را از طریق اطلاع آنلاین به سفارتخانه‌های خود در کشورهای دیگر برای هدایت مقاصد گردشگران انجام می‌دهند تا برای مثال این طور نشود که بیش از ظرفیت هتل‌های اصفهان، مسافر به این شهر رفته و در عوض هتل‌های شیراز یا مقاصد دیگری خالی بماند.»
اروجی در پایان به نمونه آمار ارائه شده در سال 1388 اشاره داشت: «سازمان گردشگری برای سال 88 آماری ارائه داده که فارغ از صحت و سقم آن؛ گردشگر ورودی را 2 میلیون 272هزار و 575 نفر اعلام نموده که از این میان، حدود 624 هزارو 522 نفر مسافر هوایی، حدود یک میلیون و 631هزار و 311 نفر زمینی و حدود 16هزار و 742 نفر دریایی بوده‌اند یعنی بیشتر از دو/سوم آنها زمینی بوده‌اند در حالی که با توجه به موقعیت کشور ما آنچه گردشگر واقعی است، عمدتا مسافری است که از راه دور و هوایی داشته باشیم. حال اگر 6 فاکتوری که به آنها اشاره شد را از میان مسافران زمینی، هوایی و دریایی جدا کنیم، چه تعداد گردشگر می‌ماند؟»
وی ادامه داد: «خیلی از مسافران زمینی، ترددهای روزانه مرزی با کشورهای همسایه هستند که نه تنها در صنعت گردشگری پولی هزینه نمی‌کنند بلکه هزینه‌آور هم هستند. بنابراین اگر مسافران هوایی را مبنا قرار دهیم و همه را نیز گردشگر فرض کنیم تعداد همان حدود 624هزارو 522 نفر می‌شود ، و اگر فرض کنیم همین تعداد هم مسافر زمینی به آن افزوده شود، در حالت خوشبینی به حدود یک میلیون و 200هزار نفر گردشگر نزدیک می شویم.»
منبع: خبرگزاری میراث فرهنگی
آمار از ورود گردشگران می گویدآمارگیری گردشگری در ایران
من در جستجوی اطلاعات موثقی از توریسم ایران بودم که به سایت شما برخورد کردم. شما باید از این آمار تعداد ایرانیان خارج از کشور را که به قصد دیدن اقوام وارد کشور میشوند که شاید نیمی از آمار ارائه شده باشد کم کنید. واقعیت این است که در آمارهایی در این مقدار ، این تعداد کاملا در قیاس با گردشگر واقعی بسیار چشمگیر است. البته این جای خوشحالی ندارد ولی همینکه در یک کشور سازمانهای دولتی نتوانند آمار درستی ارائه نمایند نشان از احساس شکست و عدم توفیق در سیاستهاست .