جهانگردی، ابزاری برای صلح و گفتگوی تمدنها

  نخستین اجلاس بین المللی وزرای جهانگردی کشورهای اسلامی ـ کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی ـ به مدت 2 روز (دوازدهم و سیزدهم مهر ماه 1379) با حضور بیش از 40 کشور در شهر اصفهان برگزار شد. جمهوری اسلامی ایران به عنوان منادی گفتگوی تمدنها و تقریب بین مذاهب اسلامی در پایان ریاست دوره‌ای خود در سازمان کنفرانس اسلامی معتقد است که برقراری ارتباط میان ملل مختلف از مجرای جهانگردی و آشنائی آنها با فرهنگها، آداب و رسوم، پیشینه تاریخی و فرهنگی یکدیگر، موجب استحکام پیوندهای اجتماعی ملل گشته و در بسط تفاهم‌آمیز روابط بین‌المللی و صلح جهانی سهم بسزائی دارد. ایمان قلبی ایران اسلامی به این موضوع مهم را جهان پذیرفته و بی‌دلیل نیست که در سیزدهمین اجلاس مجمع عمومی سازمان جهانی جهانگردی به پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران شعار جهانگردی سال 2001 تحت عنوان جهانگردی، ابزاری برای صلح و گفتگوی تمدنها را با اکثریت قاطع آراء به تصویب رساند.

جمهوری اسلامی ایران جریان جهانگردی بین المللی را در بین کشورهای مسلمان، ابزار مؤثری در تحقق اهداف سازمان کنفرانس اسلامی و ایجاد همبستگی اسلامی و توسعه همگرائی جهان اسلام و منبع توزیع ثروت عظیمی بین آنها دانسته و مطمئن است که کشورهای اسلامی بلحاظ برخورداری از تنوع فرهنگی، آداب و سنن، تنوع زیست محیطی، گوناگونی در خوراک، پوشاک، زبان و...، استعداد لازم برای گسترش صنعت گردشگردی و جذب گردشگر فیمابین و در سطح بین المللی را داراست. سیر تکوین تمدن بشری در مصر، طبیعت بکر و بی‌همتای کرانه‌های مدیترانه در لبنان، سواحل دریای مرمره و اژه در ترکیه، جزایر سبز اندونزی، پهنه نیلگون خلیج فارس و دریای عمان، بین النحرین، فرهنگ بی‌بدیل آسیای باختری و میانه و تمدن چندین هزار ساله ایرانی و اسلامی در ایران گوشه‌ای از امکانات گردشگری در جهان اسلام است. بر اساس برآوردهای سازمان جهانی گردشگری، سالانه بیش از 650 میلیون گردشگر در چرخه سیر و سفر و جهانگردی قرار دارند که بیش از 450 میلیارد دلار درآمد حاصله آن است امّا متأسفانه جهان اسلام سهم بسیار ناچیزی معادل 7% از کل در آمدهای جهانی صنعت گردشگری و جهانگردی را سال 1999 بخود اختصاص داده و در عوض جهانگردان مسلمان مبالغ هنگفتی را از طریق جهانگردی عاید دیگر کشورها کرده‌اند.

با توجه به کاستیها و عدم سرمایه‌گذاری مناسب جهان اسلام در صنعت گردشگری، اولین نشست وزرای جهانگردی کشورهای اسلامی فرصت مغتنمی را برای یافتن راهکارها، تبادل اندیشه‌ها و تجربیات و تدوین سیاست‌ها برای توسعه جریان جهانگردی کشورهای اسلامی بوجود آورد. ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران در پیام افتتاحیه در اولین اجلاس بین المللی وزراء جهانگردی کشورهای اسلامی اظهار نمودند: «پیشرفت‌های علمی ـ ارتباطی دم افزون نتوانسته جلوی میل سیری‌ناپذیر بشر امروز به سفر و جهانگردی را بگیرد. پس به جاست کشورهای اسلامی سیاست مدونی در این خصوص اتخاذ کرده، در جهت توسعه جهانگردی کیفی، گامهای عملی بردارند. تبلور تصمیمات وزراء و کارشناسان در اولین اجلاس فوق الذکر در بیانیه پایانی

آن بیشتر نمایان می‌شود. چنین به نظر می‌رسد که کشورهای اسلامی به درک و تفاهمی کامل در این موضوع دست یافته و اجلاس اخیر را به عنوان آغازین حرکت خود در جهت توسعه همکاریهای گردشگری در کشورهای عضو دانسته‌اند. ذکر بندهایی از این بیانیه هشت ماده‌ای خالی از لطف نیست؛

1ـ تصمیم به همکاری در زمینه‌های:

ـ توسعه تبادل اطلاعات و افزایش آگاهی عمومی.

ـ تشویق به و تسهیل همکاری بخش‌های خصوصی در زمینه جهانگردی.

ـ ایجاد فرصت‌های سرمایه گذاری در جهانگردی.

ـ تسهیل صدور ویزا برای جهانگردی کشورهای عضو با رعایت احترام به قوانین و مقررات.

- برگزاری دوره‌های آموزشی مشترک جهانگردی.

2ـ از بانک توسعه اسلامی تقاضا می‌شود توجه خاصی به موضوع جهانگردی داشته و در چارچوب مقررات خود تسهیلاتی را برای توسعه جهانگردی در کشورهای عضو قائل بشود.

3ـ همچنین از اتاق اسلامی بازرگانی و صنایع (ICCI)، سازمان رسانه‌های جمعی کشورهای اسلامی (ISBO) و آژانس بین المللی اسلامی (IINA) در خواست می‌شود، اقدامات ملموسی را در توسعه جهانگردی با مشارکت بخش خصوصی، سازمان‌های فرهنگی و محافل دانشگاهی اتخاذ نمایند.

4ـ از دبیر خانه OIC در خواست می‌شود راهکارهای جدیدی را برای توسعه همکاری با سازمان جهانی جهانگردی WTO در دیگر سازمانهای مشابه بین‌المللی مشخص نماید.

5ـ تصمیم به تأسیس کمیته پیگیری داشته تا بدین ترتیب قطعنامه‌ها و تصمیمات متخذه در اجلاس وزراء را پیگیری نموده فعالیتهای کشورهای عضو و مؤسسات وابسته و تخصصی و ارگانهای زیر مجموعه OIC را در خصوص جهانگردی هماهنگ نماید.

گفتنی است نمایندگانی از معاونت امور بین المللی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) در طول برگزاری اجلاس در این مراسم حضور داشته، ضمن تهیه گزارش و مصاحبه با میهمانان خارجی شرکت کننده، بر آن شدند علاوه بر معرفی ابعاد شخصیت حضرت امام(ره) و اندیشه‌های جهانی و وحدت‌بخش آن بزرگمرد، اماکن و مراکز منتسب به حضرتش را به علاقمندان گردشگر معرفی کرده و در خصوص نحوه ارتباط و همکاری آنان با مؤسسه راهنمایی‌های لازم را به عمل آوردند.

همچنینی همزمان با اجلاس، نمایشگاه جهانگردی کشورهای اسلامی نیز با حضور مراکز ایرانگردی و جهانگردی استانهای

مختلف کشور، نهادها و ارگانهای دولتی و چندین مؤسسه گردشگری خارجی در محل دائمی نمایشگاههای بین المللی اصفهان دایر بود. در این نمایشگاه که بمدّت یک هفته بر پا گردید مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) در دو بخش داخلی و خارجی حضوری فعال داشت و غرفه‌های آن همانند اجلاسها و نمایشگاههای قبلی از جنب و جوش خاصی برخوردار بود و شدیداً مورد توجه علاقمندان به حضرت امام(س) واقع شد.

در بحخش داخلی در سالن شماره 1ـ درست در مقابل درب ورودی نمایشگاه ـ، ماکت مربوط به بیت حضرت امام(س) در خمین طراحی شده بود که بر سر در آن جمله معروف آن حضرت با عبارت «من آمده‌ام تا بزرگواری و کرامت شما را حفظ کنم» نقش بسته و در محوطه داخل آن نیز آثار گرانبهای امام به زبان فارسی و تابلوهای مربوطه در معرض دید عموم قرار گرفته بود و همچنین مسابقات مختلفی برای کودکان و نوجوانان ترتیب داده شده بود. شایان ذکر است که برای افتتاح نمایشگاه توسط استانداری محترم اصفهان نیز غرفه مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) برگزیده شده بود.

امّا در بخش غرفه‌های خارجی یا معاونت امور بین المللی مؤسسه با حضوری فعالتر و با

در اختیار گرفتن سه غرفه کوشش کرده بود گوشه‌هایی از فعالیت‌های برونمرزی خود را به بازدید کنندگان خود معرفی نماید. این فعالییتها عبارت بودند از:

ـ ارائه بیش ار یکصد و سی جلد از آثار حضرت امام(س) به هفده زبان رایج دنیا.

ـ ارائه بخشی از کتب تألیف شده در ارتباط با حضرت امام(ره) توسط اندیشمندان و نویسندگان خارجی.

ارائه فعالیت‌ها و خدمات سایت اینترنت مؤسسه معرفی CD صحیفه امام(س).

- ارائه تابلوهای عکس و پوسترهائی متنوع از امام(س) با زیرنویس‌های خارجی.

ـ نمایش فیلم‌هائی کوتاه در خصوص امام(س) و زندگی پربرکت ایشان.

بازدیدکنندگان غرفه‌های معاونت امور بین‌المللی، پس از بازدید عمدتاً نظرات، پیشنهادات و درخواست‌های خود را در دفتر یادبود مؤسسه درج کرده و در خصوص نحوه ارتباط و همکاری با مؤسسه توسط نمایندگان اعزامی راهنمایی شدند.

ضمناً یکی از فعالیت‌های اصلی نمایندگان معاونت امور بین المللی گنجانیدن بازدید رسمی وزراء جهانگردی کشورهای اسلامی از نگارستان امام خمینی(س) بود که در این برنامه کلیه میهمانان خارجی شرکت کننده در اجلاس طی یک بازدید رسمی یکساعته در تاریخ سیزدهم مهرماه اقدامات به عمل آمده در بخش هنری مؤسسه را مشاهده کرده و در برنامه‌های متنوع در نظر

گرفته شده ذیل شرکت نمودند:

- بازدید از قسمتهای مختلف نگارستان آثار هنری

ـ ارائه توضیحات مختصر و مفید در خصوص زندگی و مبارزات حضرت امام(س) به میهمانان.

ـ سخنرانی معاونت محترم هنری مؤسسه در جمع وزراء و هیأت‌های همراه.

ـ پخش فیلم کوتاهی درباره حضرت امام(س) برای بازدید کنندگان.

کلام آخر اینکه، ممکن است مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) در نگاه اول برای گروهی از علاقمندان و دوستداران حضرت امام در داخل و خارج از کشور چندان شناخته شده نباشد ولی تجربه نشان داده است که هرگاه زمینه صحبت و موضوع حضرت امام(س) پیش می‌اید دوستداران آن حضرت مطالب عمیق و قابل توجهی را در خصوص ابعاد شخصیت حضرت امام(ره) مطرح می‌کنند. صحبت‌های آقای فرانچسکو فرانجیلا ـ دبیر کل سازمان جهانی جهانگردی، آقای ابراهیم کامارا ـ نماینده جهانگردی سنگال و آقای مهندس مشرف حسین ـ وزیر جهانگردی بنگلادش ـ سه تن از میهمانان شرکت کننده در اولین اجلاس بین المللی وزراء جهانگردی کشورهای اسلامی خود گواه روشنی بر این مدّعاست که بخشهایی از سخنان ایشان در پی می‌آید.

فرانچکسو فرانجیلا (دبیر کل سازمان جهانی گردشگری):

این سومین دیدار من از ایران است. حدوداً 10 سال پیش نیز دیداری از شهر اصفهان داشتم در ماه فوریه گذشته نیز، یک روز قبل از انتخابات ایران ملاقاتی به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی داشتم و در این ملاقات یادداشت تفاهمی در زمینه گسترش صنعت گردشگری ایران به امضاء رسید. پس ادعا نمی‌کنم که کشور شما را کاملاً می‌شناسم چونکه ایران کشوری غنی و کاملاً پیچیده‌ است که در حال تغییر و تحول می‌باشد. ولی من شاهد یک سری از حقایقی هستم که در ایران در زمینه‌های مختلف سیاسی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، پیشرفتهای چشمگیری داشته است.

به نظر من امام خمینی که دارای شخصیتی جهانی بود نه تنها تاریخ معاصر ایران بلکه تاریخ معاصر جهان را تحت تأثیر افکار و اندیشه‌های والای خویش قرار داده است.

من امروز صبح در اصفهان شاهد نمایشگاهی از آثار و تصاویر امام خمینی بودم که به صورتی مرتب و منظم آثار ایشان را به معرض نمایش گذاشته بودند.

بازدیدکنندگان متعددی اعم از دانش‌آموز و دانشجو برای بازدید از این نمایشگاه آمده بودند. من کاملاً تحت تأثیر آثار و تصاویر آن حضرت قرار گرفته بودم. به نظر من ابتکارآقای خاتمی و پیشنهاد ایشان مبنی بر گفتگوی بین فرهنگها و تمدنها، با موفقیت کاملی روبرو شد چگونه این اقدام تحسین همه اتحادیه‌های بین المللی را برانگیخت.

همه کشورهای جهان، ابتکار آقای خاتمی را با آغوش باز پذیرفتند و سازمان ملل متحد به همین مناسبت سال 2001 را سال گفتگوی تمدنها نامید. سازمان جهانی توریسم نیز به نوبه خود از این پیشنهاد استقبال نمود.

سال گذشته، مجمع شورای سازمان ملل ایران را برای برگزاری مراسم روز جهانی توریسم در سال 2001 انتخاب نمود و این عمل به خاطر ابتکار آقای خاتمی صورت گرفت. می‌دانید که ما هر سال، کشوری را بدین منظور انتخاب می‌کنیم به عنوان مثال امسال (سال 2000) آلمان را به خاطر نمایشگاه بین‌المللی مانوور برگزیده بودیم. تمام اعضاء سازمان جهانی توریسم به اتفاق آرا برای سال اینده ایران را به منظور بزرگداشت مراسم روز جهانی گردشگری اتنخاب کرده‌اند.

ابراهیم کامارا (نماینده وزارت امور گردشگری و جهانگردی سنگال) :

باید بگویم که پس از دیدار از ایران کاملاً تحت تأثیر قرار گرفتم. بایستی اذعان نمود که ایران در عصر حاضر به کلی دگرگون شده است. ایران پیشرفتهای فرهنگی، ‌سیاسی، اجتماعی و... داشته است. این کشور دارای حکومتی انقلابی و اسلامی است و همه ما مسلمانان خود را پیرو این حکومت و رهبر عظیم‌الشأن آن می‌دانیم.

دیداری که از شهر اصفهان داشتم این امر را کاملاً برایم آشکار ساخت که ایران دارای منابع غنی فرهنگی، علمی و تاریخی است. ایران از لحاظ تکنولوژی پیشرفتهای قابل ملاحظه‌ای داشته و به سبب تنوع آثار تاریخی و فرهنگی می‌تواند به عنوان قطب مهّم صنعت گردشگری در نظر گرفته شود چونکه دارای قابلیتهای فراوان توریستی است.

آن چیزی که برای ما خیلی قابل توجه است این است که این کشور علیرغم مشکلات متعدد سیاسی، اقتصادی و بحرانهای فراوان دیگر، توانسته است مشکلات را یکی پس از دیگری از میان بردارد و موانع مختلفی را پشت سر بگذارد و قدرت عظیم خویش را به جهانیان نشان دهد. این کشور حکومتی را پایه‌ریزی کرده است که الگویی برای تمامی کشورهای اسلامی می‌باشد. توسعه اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و... این کشور کاملاً قابل مشاهده است. همه کشورهای اسلامی مخصوصاً رهبران آنها باید ایران را الگوی خود قرار دهند.

در هر کشوری آثار و ابنیه تاریخی وجود دارند که برای این کشور ارزشمند می‌باشند. در ایران مراکز و اماکن متعلق به امام خمینی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند و مطمئناً دارای جنبه توریستی هم می‌باشند. فکر می‌کنم که دیدار از این اماکن و مراکز توجه هر بیننده مسلمانی را جلب کند برای اینکه آثار فرهنگی، انقلابی و اسلامی فراوانی را می‌توان در این مراکز پیدا نمود که ما را در شناختن جنبه‌های مختلف شخصیتی امام خمینی و طریقه زندگانی و طرز تفکر آن حضرت راهنمایی می‌کنند. بر کسی پوشیده نیست که ایران دارای آثار تاریخی و فرهنگی متعددی است، بنابراین باید در امر جذب گردشگران سرمایه گذاری لازم را داشته باشد. باید قبول کنیم که همه کشورهای اسلامی دارای آثار فرهنگی و تاریخی غنی هستند، بنابراین وزرای جهانگردی کشورهای اسلامی وظیفه دارند که با همکاری یکدیگر در گسترش صنعت گردشگری بکوشند. بایستی به این صنعت بها بدهیم و در حفظ ارزشهای تاریخی و فرهنگی کشورهای اسلامی و شناساندن آنها به کشورهای دیگر کوشا باشیم. نباید شاهد این قضیه باشیم که فقط کشورهای غربی در مورد گردشگری پیشرفت داشته باشند چونکه همه کشورهای اسلامی اعم از ایران، سنگال و... دارای آثار و ابنیه تاریخی متعددی هستند که با برنامه ریزی و همکاری یکدیگر می‌توانند در امر جهانگردی و گسترش صنعت گردشگری سرمایه گذاری کنند و بدین وسیله آثار و معماری اسلامی را به جهانیان نشان دهند و یک صنعت گردشگری متناسب با اهداف و برنامه‌های اسلامی پایه ریزی نمایند.

کاملاً علاقه‌مندم که با این مؤسسه همکاری نزدیک داشته باشم. برای اینکه مطمئن هستم همکاری بنده با این مؤسسه، برایم جالب توجه و مفید خواهد بود. امیدوارم بتوانم در گسترش آثار و اندیشه‌های حضرت امام خمینی در سنگال گامهای مثبتی بردارم، چونکه بر این امر واقف هستم که امام خمینی نه تنها رهبر و پیشوای ملت ایران بلکه رهبر کل مسلمانان جهان بود، به همین خاطر همه مسلمانان وظیفه دارند افکار و اندیشه‌های آن حضرت را الگو قرار دهند و در پیشبرد اهداف مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی بکوشند. همه ما می‌دانیم که امام خمینی محدود به مرزهای ایران نمی‌باشد و آوازه ایشان از این مرزها فراتر رفته و به گوش کلیه جهانیان رسیده است. او تنها متعلق به ایران نیست بلکه متعلق به کل دنیاست. او پیام آزادی و انسانیت را به همه انسانها به ارمغان آورده است.

امام خمینی با یاری خدا و با تکیه بر ارزشهای الهی، اسلامی، برای رهایی ملت ایران از دست ستمگران زمان به پا خاست و این ملّت را از یوغ استعمارگران نجات بخشید و به جهانیان نشان داد که با وحدت و همبستگی می‌توان در مقابل ظلم و جور مقاومت کرد. ایشان حکومتی را در ایران پایه‌ریزی کردند که الگویی برای همه کشورهای اسلامی شد.

مشرف حسین (وزیر جهانگردی و توریسم بنگلادش):
لازم می‌دانم به دولت ایران به خاطر برگزاری اجلاسی آن هم در سطح بین‌المللی وزراء پیرامون مسأله جهانگردی تبریک بگویم. چنین سمینارهایی علاوه بر آنکه سبب می‌‌شود که به مسأله جهانگردی بیشتر توجّه شود، رقابت میان آژانسهای مسافرتی را نیز آشکار‌تر می‌سازد و علاوه بر آن سبب تقویت و استحکام روحیه برادری میان مسلمانان می‌شود. از طریق جهانگردی یکدیگر را بهتر می‌شناسیم. به وسیله جهانگردی و مسافرت است که صلح و آرامش نیز بدست می‌اید. منابع باستانی بیشتری شناخته می‌شود و تجربیات جدیدتری کسب خواهیم کرد.

البته همان طور که ملاحظه می‌فرمائید جهانگردی به سرعت رو به رشد و توسعه است. در چنین شرایطی رقابت در زمینه اسلامی هم می‌تواند سودمند و مفید واقع شود. ما، در کشورمان نسبت به ایران نظریات بسیار خوبی داشته و داریم در زمیهه جهانگردی هم ما شرکتهای ایرانی بسیاری را داشتیم که در این کنفرانس شرکت نمودند. همانطور که عرض کردم روابط دو جانبه بسیار خوبی میان ما و ایران برقرار است. جاهای زیادی را در ایران بازدید کردم. هنر اصیل و باستانی، فرهنگ، تاریخ، تاریخ فرهنگی ایران را بازدید کردم و این جاهای تاریخی علاوه بر سرگرم ساختن من دراین مدت، سبب شد که از اقامتم در ایران بسیار بسیار لذا ببرم.

آرامگاهها، زیارتگاهها که از دهه 18 جزء آثار باستانی به شمار آمده‌اند. ما باید این آثار را حفظ کنیم و در جهت نگهداری آنها بکوشیم. ما باید نوعی تنوع و سرگرمی هم در بازدید از این آثار ایجاد کنیم. پس یکی از پیشنهادات اینجانب ایجاد تفریح و سرگرمی در کنار این مکانهای مقدس و اسلامی است. دوم اینکه: باید سعی کنیم که جاذبه‌های توریستی را با برنامه‌ریزی خوب و به ویژه در کشورهای اسلامی تقویت نماییم که این هدف با ایجاد و تاسیس بازار و... قابل دستیابی است و بدین وسیله بازید ازکشورهای اسلامی و صنعت جهانگردی و توسعه و رونق می‌یابد.

سوم: توسعه و گسترش تورهای دسته جمعی و تشویق به جهانگردی از طریق گروههای دسته جمعی است. چهارم: سرمایه‌گذاری از طریق جاذبه‌های توریستی است که این هم خود عامل مؤثری در گسترش و توسعه بخش و جهانگردی دارد. پنجنم: آسان‌سازی برخی از مشکلات است که به واسطه آنها راحتتر و بهتر به دیگر کشورهای اسلامی می‌توان سفر کرد. ششم: انتصاب هیئت‌های نمایندگی است که با توجیه احتمالات جهانگردی به تقویت روحیه برادری و اسلامی امت مسلمان کمک می‌کند. بسیاری از منابع طبیعی ارزشمند نظیر جنگلها، آبگیرها و سواحل در کشورهای اسلامی به دست فراموشی سپرده شده‌اند که باید به آنها توجه بیشتری معطوف شود تا با جذب توریست سبب استحکام روحیه اسلامی و برادری شود.

به نظر من با حفظ بافت اجتماعی و ارائه و حفظ میراث فرهنگی، هنر، فرهنگ، و زیبائیهای طبیعت نظیر حیات وحش‌ها، جنگل‌ها، آبگیرها و سواحل می‌توان به توسعه و رونق جهانگردی در کشورهای اسلامی کمک کرد. چرا که همه جهانگردان مایاند و دوست دارند که بی‌وقفه و بدون استراحت به گردش و سیاحت بپردازند. اما در بسیاری از جاها طبیعت دست نخورده باقی مانده است و این یکی از مواردی است که امام خمینی هم به آن اشاره داشته‌اند. در حالیکه برای جهان متمدن امروزی دست نخوردگی طبیعت خود مشکل بزرگی برایشان به حساب می‌اید.

منبع: پایگاه حوزه، برگرفته از مجله حضور، پاییز 1379، شماره 33