مدیریت؛ حلقه گمشده گردشگری در ایران

   در دنیای کنونی که رقابت برای صنعتی شدن تنگاتنگ تر از هر زمان دیگری شده و تلاش برای به دست آوردن منابع پایدار بیش از هر چیز خودنمایی می کند، توجه به منابع درآمدزایی چون صنعت توریسم بیش از گذشته شده اما مدیریت حلقه گمشده این صنعت در کشور است. مهر در گزارشی نوشت: گرچه نفت از منابع اصلی درآمدزایی است اما انسان در تولید اصلی ترین منبع درآمدزایی نقشی ندارد زیرا این منبع حاصل فرایندهای طبیعی بوده و منبعی زوال پذیر به شمار می رود که نمی توان با ترسیم آینده ای روشن از آن به عنوان زیرساخت اقتصادی نام برد. در این میان توریسم گردشگری به عنوان صنعتی پایدار، با شتاب جهان به سوی زندگی ماشینی اهمیت خود را در زندگی فردی و اجتماعی بیشتر نمایان می سازد. امروزه صنعت توریسم در بسیاری از کشورها با رشد سریعتری نسبت به سایر بخش های اقتصادی به پیش می رود و با ایجاد فرصت های شغلی جدید یک صنعت پیشرو تلقی می شود که اقتصاددانان آن را «صادرات نامرئی» نیز می نامند. بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، ایران رتبه 10 جاذبه های باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبه های طبیعی را داراست با این وجود از لحاظ بهره برداری از این منابع در جایگاه مطلوبی قرار نگرفته است. ایران کشوری است که جاذبه های گردشگری آن به اعتقاد بسیاری از صاحبنظران، هر گردشگری را به وجد می آورد. در کنار دارا بودن جاذبه های تاریخی بی نظیر، میراث غنی و جلوه های بی نظیر از اکوتوریسم عواملی هستند که هر یک به تنهایی می توانند توریسم این کشور را با تحولی بزرگ روبه رو کنند. موهبت هایی که کشورهای دیگر با داشتن حتی نیمی از آنها، با شتابی به مراتب بیشتر از ایران در برنامه ریزی های توریسم، صنعت گردشگری خود را رونق چشم گیر بخشیده اند. در حالی که سهم ایران با وجود رتبه ممتازش در جاذبه های جهانگردی از درآمد گردشگری جهان حتی به یک درصد هم نمی رسد. ایران ستیزی دلیل عدم موفقیت در جذب توریست معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری کشور در این زمینه می گوید: در سال جاری دومیلیون و 61هزار گردشگر خارجی به کشور ما آمده است که نبست به سال گذشته با افزایش تعداد گردشگران مواجه بودیم. سید رضا موسوی علت اصلی عدم موفقیت در جذب توریسم را تبلیغات سیاسی منفی کشورهای خارجی علیه ایران می داند و می گوید: با توجه به تبلیغات سیاسی منفی که علیه ایران با عنوان«تبلیغات ایران ستیزی» وجود دارد مشکلات تبلیغات در بخش توریسم دو چندان شده است. وی اضافه می کند: باید توجه داشت که تبلیغات صرفا به معرفی جاذبه های گردشگری محدود نمی شود بلکه بخش عمده ای از آن باید صرف زدودن آثار فضای تبلیغاتی منفی ای شود که در جهان علیه ایران به وجود آمده است. وی معتقد است: درصد بالای گردشگری برخی از کشورها بنا به دلایلی است که ما آن ها را به خاطر مذهبی بودن و فرهنگ خاص جامعه و مردم قبول نداریم . موسوی می گوید: گردشگرانی که به کشور ایران می آیند معمولا افرادی هستند که با مطالعه و شناخت کافی ایران را انتخاب کرده و به فرهنگ ایران احترام می گذارند و اکثرا گردشگران فرهنگی و مذهبی محسوب می شوند. وی معتقد است ایران را باید از لحاظ فرهنگی و تاریخی با دیگر کشورها مقایسه کنیم و می گوید: بیش از این باید در جستجوی گردشگران فرهنگی باشیم. موسوی مقایسه ایران با کشورهایی نظیر ترکیه را کاری نادرست دانسته و می گوید : مقایسه این دو کشور مانند مقایسه پیکان با بنز است. وی یکی دیگر از دلایل ضعف تبلیغات بین المللی را کمبود بودجه می داند و معتقد است که تبلیغات بین المللی بودجه کلانی را می طلبد. موسوی همچنین در مورد جایگاه ایران در تقسیم بندی سازمان توریسم جهانی می گوید : من این رتبه بندی ها را اصلا قبول ندارم. وی جذب گردشگر، تبلیغات بین المللی، دعوت از خبرنگاران خارجی و هنرپیشه های معروف دنیا جهت بازدید و معرفی ایران، حضور ایران در نمایشگاه های خارجی گردشگری، حضور در نمایشگاه های بازرگانی و تجاری برای معرفی و شناساندن ایران را از راهکارهای موثر برای جذب توریست به این کشور می داند. اما موسوی به اقدامی جالب توجه اشاره می کند که می تواند در معرفی جاذبه های تاریخی و طبیعی ایران مفید واقع شود. او می گوید: سازمان میراث فرهنگی کشور با شرکتی به نام «مارکوپلو» به تفاهم رسیده است تا سایتی را طراحی کنند که تمامی داده ها و آمارها و نقاط گردشگری و آدرس و شماره هتل ها را به عنوان بانک اطلاعاتی قرار دهد؛ البته گفتنی است این سایت راه اندازی نشده و معلوم نیست تا چه زمانی راه اندازی خواهد شد. برنامه های کلان گردشگری دولت مشخص نیست رئیس موسسه‌مطالعات استراتژیک صنعت گردشگری نیز وضعیت اقتصاد گردشگری در ایران را ضعیف می داند و معتقد است سهم بزرگی از اقتصاد گردشگری را در دنیا از دست داده ایم. ‌هاشم اسد‌زاده می گوید: اقتصاد گردشگری شامل دو بخش اثرگذاری بخش دولتی که همان منابع نفتی و صادرات به شمار می رود و اثر گذاری بخش خصوصی ( اصل 44 ) است که بخش دولتی روال خود را طی می کند اما اصل 44 قانون اساسی نیاز به اجرایی شدن بیشتر دارد. وی معتقد است گردشگری در حال حاضر در ایران هیچ اثری در تامین منابع دولت ندارد. این کارشناس در خصوص تاثیرات خصوصی سازی می گوید: این اقدام می تواند موثر باشد اما تا به حال علیرغم تاکیدات مقام معظم رهبری در این زمینه هنوز تاثیری از خصوصی سازی را در بخش گردشگری ندیده ایم. وی در زمینه تبلیغات بین المللی برای جذب توریسم می گوید: هر چند اقداماتی در این زمینه صورت گرفته؛ اما کافی نیست و بسیار ضعیف است. اسدزاده در این مورد استفاده از تبلیغاتی مثل تیزر در تلویزیون های خارجی را مثال می زند و می گوید: سهم ما از تبلیغات بین المللی در مقایسه با کشوری مانند ترکیه فقط پنج درصد است. اسدزاده همچنین می گوید: در حال حاضر 25 درصد راهنمایان گردشگری مسلط به زبان انگلیسی هستند. وی در خصوص تاثیر حضور خبرنگاران و سفیران و هنرپیشه های معروف خارجی و دیپلمات در ایران برای معرفی و شناساندن ایران به جهان ، برخلاف نظر معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور می گوید: هر چیزی ظرفیتی دارد اما حضور افراد برجسته خارجی در مجموع، تاثیر زیادی روی جذب و توسعه صنعت توریسم ندارد. کارشناس اقتصاد گردشگری، مشخص شدن سیاست های کلان دولت و توسعه برنامه های دولت را از جمله راهکارهای تقویت اقتصاد و گردشگری کشور عنوان می کند. تعریف مسئولان از "گردشگر" نادرست است! رئیس جامعه هتلداران آذربایجان شرقی، پیش از هر چیز بر لزوم تعریف جهانی "گردشگر" تاکید می کند و می گوید: تنها فردی که با قصد و اراده قبلی و با تعیین مقصد و مدت اقامت حداقل 24ساعت و حداکثر یک سال وارد کشوری شود گردشگر نامیده می شود. "محمد آرا" اضافه می کند: اما در بعضی کشورها از جمله ایران، آمار گردشگران را با توجه به نفر سفر، اعلام می کنند که با این روش تعداد گردشگران خارجی وارد شده به کشور در سال 88 حدود 30 درصد نیز بیشتر از رقم اعلام شده خواهد بود. وی همچنین در حالی از افزایش بیش از دو برابری گردشگران خارجی در سال جاری به آذربایجان شرقی نسبت به سال گذشته خبر می دهد که چندی پیش رئیس جامعه هتلداران استان اصفهان از کاهش چشم گیر گردشگران به این استان اطلاع داده و گفته است: علیرغم اینکه استان اصفهان از جمله مقاصد اصلی گردشگران ورودی به کشور محسوب می شود اما آمار گردشگران خارجی ورودی به این استان در 10 ماهه سال 88 از مرز 20 هزار نفر فراتر نرفته است و این در حالی است که عموم گردشگران، همان افرادی هستند که از تهران، شیراز، یزد و کرمان نیز بازدید کرده اند و در شمار گردشگران خارجی به حساب آمده اند. رئیس جامعه هتلداران استان فارس نیز به عنوان یکی از شهرهای بزرگ مقصد گردشگران ورودی به کشور، با تاکید بر کاهش تعداد گردشگران ورودی در سال88 میگوید: هتل های این استان با افت شدید مسافر به خصوص در ایام تابستان مواجه شدند بطوریکه 80 درصد از ظرفیت های هتل های استان در سه ماهه تابستان خالی بود. گردشگری ایران "مدیریت" می خواهد طبق آخرین آمارهای رسمی تنها چهار کشور اسلامی مالزی، ترکیه، عربستان و مصر در میان 25 کشور برتر در صنعت توریسم حضور دارند و این درحالی است که ایران علیرغم داشتن بیش از یک میلیون و 200هزار اثر و جاذبه تاریخی و دارا بودن شرایط بسیار خوب برای جذب توریست نسبت به این کشورها ، متاسفانه تاکنون نتوانسته سهم قابل قبولی از صنعت گردشگری را در خاورمیانه از آن خود کند. ایران از پتانسیل و ظرفیت های بسیار بالایی در جذب گردشگر برخوردار است به طوری که به عقیده بسیاری ازکارشناسان، پیست های اسکی ایران قابلیت رقابت با پیست های سوئیس و اتریش را نیز دارد . با وجود اینکه ایران بیش از 40چشمه آب معدنی و آثار تاریخی بی نظیری چون تخت جمشید و تخت سلیمان و پاسارگاد را دارد که در سازمان یونسکو نیز به ثبت رسیده؛ اما هم چنان برای گردشگران خارجی ناشناخته باقی مانده است. به اعتقاد کارشناسان، عمده مشکلات ایران در حوزه گردشگری بیشتر به بخش مدیریتی مربوط می شود تا امکانات و منابع؛ به عبارتی صحیح تر روی امکانات موجود، مدیریت صحیحی صورت نمی گیرد و علیرغم اهمیت نقش موثر گردشگری در اقتصاد و لزوم یافتن منابع درآمدی پایدارتر برای کشور، هنوز این عدم مدیریت صحیح و به موقع به چشم می خورد.  

منبع: خبرآنلاین